آیت‌الله منتظری

ضرورت برخورد صحیح با جریان روشنفکری

س: در رابطه با حرکت روشنفکران در ایران دونفر بیشتر از دیگران مطرح هستند که در مورد آنها اظهار نظرهای متناقض شنیده می‎شود، یکی مرحوم دکتر شریعتی در گذشته و دیگری آقای دکتر سروش که اخیرا گو یا برخوردهایی هم با او شده است؛ اگر امکان دارد بفرمایید نظر حضرتعالی در این مورد چیست ؟

ج: به نظر من این برخوردهایی که به عنوان روحانیت جلوتر با مرحوم دکتر شریعتی و اخیرا با آقای دکتر سروش شده به این شکل است که گو یا ما خودمان را معصوم و آگاه به تمام مسائل شرع می‎دانیم و آنها را یک آدمهای منحرف، و این اساسا یک برخورد غلطی است.

اولا دکتر شریعتی حق زیادی به گردن فرهنگ و انقلاب ایران دارد، تیپ جوان و دانشگاهی کشور را ایشان از دامان مارکسیسم نجات داد و به طرف اسلام و انقلاب متوجه کرد، کتابهای ایشان بسیار سازنده و تحول آفرین بود؛ البته من نمی خواهم بگویم اشتباه نداشت، مگر ما روحانیت اشتباه نداریم، مگر مراجع ما اشتباه نداشتند، اشتباه خواهی نخواهی هست، این درست نیست که ما خودمان را مطلق فرض کنیم و بگوییم اسلام را صددرصد ما فهمیده ایم و آنها از اسلام بیگانه هستند. ما باید به اندیشه های مختلف اجازه دهیم حرفشان را بزنند و اگر جایی هم به نظر مان می‎رسد که حرفشان درست نیست محترمانه جواب آنها را بنویسیم. تکفیر و تفسیق با بحث علمی سازگار نیست بلکه نتیجه معکوس می‎دهد، برای اینکه "الانسان حریص علی ما منع "؛ باید محترمانه حرفها حلاجی بشود، هیچ یک از ما معصوم نیستیم، آنها یک برداشتی از مسائل اسلام داشته اند گفته اند افراد دیگری هم اگر برداشتی دارند می‎گویند شنوندگان هم مختلف هستند، اگر یک جا اشکالی به نظر رسید باید ضمن بیان نقطه قوتها آن اشکالات را هم گوشزد کرد، اما تکفیر و تفسیق درست نیست. خیلی از علما و بزرگان ما بر سر همین مسائل به شهادت رسیدند، علمای سنی علمای شیعه را تکفیر می‎کردند، علمای شیعه علمای سنی را تکفیر می‎کردند. مریدهای آنها می‎ریختند علما را به عنوان اینکه کافر هستند می‎کشتند، حکومتها آنها را بازداشت