آیت‌الله منتظری

پیشگفتار

آگاهی از زندگی شخصیتهای سخت کوش و تاریخ ساز و بهره گیری از اندوخته ها و تجربیات علمی -عملی آنان، و نیز گزارش وقایع تاریخی آن گونه که به وقوع پیوسته است برای نسلهای آینده از زبان و بیان گردانندگان و پدیدآورندگان آن، چیزی نیست که اهمیت آن بر هیچ خردمندی پوشیده باشد؛ بویژه اگر ما در شرایط و زمانه ای قرار گرفته باشیم که برخی تلاشها بر واژگونه جلوه دادن، به فراموشی سپردن و سرپوش نهادن بر حقایق مسلم تاریخی متمرکز شده باشد.

بدون تردید نقش برجسته و جایگاه ممتاز فقیه مجاهد و مظلوم حضرت آیت الله العظمی منتظری در شکل گیری و پیدایش و تداوم انقلاب اسلامی ایران، و نیز مجاهدتهای علمی -فرهنگی و تلاشهای گسترده معظم له در ارائه دیدگاههای جدید و خلق آثار ارزشمند در تاریخ فقه شیعه و تربیت چند هزار طلبه فاضل و خدمتگزار و دهها مجتهد مسلم در حوزه های علمیه، شخصیت این بزرگمرد را درخشش ویژه ای بخشیده است که آشنایی با زندگینامه و آگاهی از خاطرات معظم له مورد توجه و استفاده عموم مردم به ویژه پژوهشگران تاریخ انقلاب اسلامی می‎باشد؛ و بی تردید پژوهندگان تاریخ فقه و فرهنگ حوزه های علمیه نیز از آن بی نیاز نخواهند بود.

اینک آنچه در دست دارید حاصل دهها جلسه گفتگوی صریح و صمیمانه با ایشان است که تا اوایل سال 1376 ه. ش انجام گرفته و پس از پیاده شدن از نوار و ویرایش و تنظیم و باز بینی مجدد معظم له ارائه می‎گردد. قابل ذکر است از آنجا که در دوران حصر غیر قانونی ملاقات حضوری با ایشان با ممانعت نیروهای امنیتی روبرو می‎گردید، معظم له شخصا مطالب پیاده شده از نوار را مورد باز بینی قرار داده و ضمن انجام اصلاحات لازم، بخشی از خاطرات خویش را - که قبلا به آن اشاره نشده بود- به همراه حوادث آبان ماه سال 1376 و برخی از مسائلی که در زمان حصر ایشان اتفاق افتاده بر مطالب کتاب افزوده اند.