آیت‌الله منتظری

س: در مورد اعلامیه ها و نامه هایی که در آن زمان توسط علما و فضلای حوزه امضا می‎شد علیرغم اینکه حضرتعالی شخصا بسیاری از آنها را تنظیم و افراد را به امضا کردن آن تشویق می‎کردید، اما در اکثر موارد مشاهده می‎شود نام حضرتعالی بعد از نام دیگران ذکر شده و در ابتدا قرار ندارد، حتی در مواردی نام کسانی که از نظر علمی در رتبه های پس از شما قرار دارند یا جزو شاگردان شما محسوب می‎شوند جلوتر از شما آمده است؛ لطفا بفرمایید علت این امر چه بوده است و آیا در این زمینه انگیزه خاصی داشته اید یا به طور اتفاقی بوده است ؟

ج: من اساسا تعمد داشتم که امضای من به عنوان نفر اول نباشد، و این دلایل مختلفی داشت؛ از جمله اینکه عنایت داشتم برخی افراد برای اینکه تشویق شوند و به آنها احترام شده باشد اسمشان در اول قرار گیرد، مثلا سعی می‎کردیم امضای آقای حاج شیخ ابوالفضل نجفی خوانساری حتی الامکان در ابتدا باشد. گذشته از این ساواک نسبت به من حساسیت زیادی داشت و اگر امضای من در اول اعلامیه قرار می‎گرفت ساواک خیلی زود متوجه می‎شد که کار از کجا سرچشمه گرفته و به سرعت به سراغ من می‎آمد و در نتیجه کار ادامه پیدا نمی کرد یا روند آن کند می‎شد، ولی نسبت به برخی افراد چنین حساسیتی وجود نداشت و ساواک می‎دانست آنها اهل این قبیل کارها نیستند؛ البته با همه این احتیاطها عاقبت ساواک همه این کارها را زیر سر من و آقای ربانی شیرازی می‎دانست و در بازجویی ها مسئولیت آنها را متوجه ما می‎کرد، ولی ما دیگر کار خود را به انجام رسانده بودیم.

اما اینکه گفتید برخی از امضا کننده ها از نظر علمی در رتبه های پایین تری بودند، آن وقت اصلا این مسائل مطرح نبود، قصد ما فقط خدا بود و می‎خواستیم کارها به خوبی پیش برود؛ علاوه بر اینکه عده ای وقتی امضای من را می‎دیدند ترغیب می‎شدند و این اعلامیه ها را امضا می‎کردند.