آیت‌الله منتظری

آمدند، ایشان انصافا این جور بود، از ناحیه ایشان فعالیتی برای مرجعیتشان صورت نمی گرفت.

س: اگر از بازتاب و آثار نهضت روحانیت در مخالفت با لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی در حوزه علمیه قم، اصفهان یا شهرهای دیگر حضرتعالی خاطره جالبی دارید بفرمایید، و اینکه در آن مقطع فعالیتهای شما در رابطه با نهضت چه بوده است ؟

ج: همان گونه که عرض کردم وقتی این لایحه مطرح شد مراجع قم اعتراض کردند اما خیلی دست به عصا و با احتیاط، کسی که خیلی تند و تیز مطرح می‎کرد آقای خمینی بود، روی همین اصل هم ایشان از همان روز معروف شد، اصلا شناخت نسبت به ایشان در بازار تهران و در مردم به واسطه همان اعلامیه بود، علمای شهرستانها هم انصافا خوب آمدند در نتیجه دولتیها عقب زدند و حرفشان را پس گرفتند، تقریبا دو ماه این نهضت طول کشید بعد مردم در تهران و قم و جاهای دیگر چراغانی کردند و این یک پیروزی برای روحانیون محسوب می‎شد، علما اول خیلی با دلسردی وارد کار شده بودند ولی وقتی این پیروزی را دیدند خوشحال شدند و دیدند که اگر هماهنگی باشد خیلی می‎شود کار کرد، و علما و روحانیون نزد مردم بسیار محترم شدند. بعد مدتی گذشت و جریان رفراندوم و لوایح شش گانه مطرح شد.

طرح لوایح شش گانه و رفراندوم از مردم

هنگامی که لوایح شش گانه مطرح شد بعضی از آقایان مثل اینکه با سستی می‎خواستند وارد بشوند، می‎خواستند بگویند آن دفعه ما پیروز شدیم ولی اگر این دفعه شکست بخوریم خیلی بد می‎شود و دیگر اینکه آن روز علم مطرح بود حالا شاه مطرح است -چون خود شاه لوایح شش گانه را مطرح کرده بود- می‎گفتند نخست وزیر حرفش را پس می‎گیرد اما شاه حرفش را پس نمی گیرد، شاه در ذهنشان خیلی عظمت داشت؛ ولی در عین حال بنا شد نماز جماعتها را در شهرها تعطیل کنند، قم تعطیل شد، من و مرحوم آیت الله قدیری رفتیم اصفهان منزل یکی از علمای مهم