آیت‌الله منتظری

توجه آیت الله بروجردی به فعالیتهای تبلیغی در خارج از کشور

س: تا آنجا که ما اطلاع داریم مرحوم آیت الله بروجردی به خارج از کشور هم مبلغانی اعزام می‎کردند و در آنجا موسساتی به وجود می‎آوردند نظیر مرکز اسلامی هامبورگ، آیا در آمریکا و فرانسه و سایر کشورها هم اقدام مشابهی انجام دادند؟ آیا هدف ایشان صرفا جنبه های تبلیغی بود یا در نظر داشتند پایگاههایی را برای آینده درست کنند؟

ج: آیت الله بروجردی در این جهت فکرش خیلی فکر وسیعی بود، همین جهت که باید با دنیا مربوط بود باید به مسلمانهای جاهای دیگر هم رسید. با طرح مساله شیعه وسنی هم خیلی مخالف بود، ایشان معتقد بود که باید کاری کرد که اصل اسلام مطرح باشد؛ منتها آن وقت امکانات کم بود، کسی که زبان بلد باشد کم بود، مثلا آقای محققی از باب اینکه یک مقدار علوم جدید می‎دانست آدم روشنفکری محسوب می‎شد، ما پنج شنبه و جمعه ها پیش ایشان هندسه می‎خواندیم، شاید چندتا کلمه انگلیسی هم بلد بود آدم خوبی هم بود، در میان طلبه ها این جور افراد کم بودند. در همان زمان صحبت شد که مرحوم آیت الله بروجردی مرحوم آیت الله بهشتی را به خارج بفرستند، اما نظر ایشان این بود که ایشان جوان است؛ عقیده آقای بروجردی این بود که از افرادی که سن بیشتری دارند استفاده شود، در این رابطه مرحوم مطهری می‎گفت آقای بروجردی پیر پرست است؛ به هر حال اشخاصی را که بشود به خارج فرستاد کم بودند و الافکر ایشان این بود که باید در این زمینه ها کار کرد. مسجد هامبورگ را در آلمان ایشان بنا کرد و آقای حاج شیخ محمد محققی را که علاوه بر علوم حوزوی به علوم جدید نیز آشنا بود به آنجا فرستاد، آقای محققی در آنجا نماینده ایشان بود و از تایید و کمک به ایشان هم دریغ نمی کرد. آیت الله بروجردی نسبت به وحدت شیعه و سنی هم خیلی عنایت داشت. من قبلا عرض کردم که آشیخ محمدتقی قمی که در مصر بود در حقیقت پایگاهش در ایران آیت الله بروجردی بود، رابط بین شیخ شلتوت و آیت الله بروجردی آشیخ محمدتقی بود و ظاهرا آیت الله بروجردی برای آنها کمک پولی می‎فرستاد، فتوای معروف شیخ شلتوت در حقیقت به واسطه فعالیت