آیت‌الله منتظری

این اواخر ایشان " مبحث قضاء " را شروع کردند من یادم هست یکی از طلبه ها مرتب سر درس اشکال می‎کرد، ایشان فرمودند من حالا در این سن باید استراحت کنم مع ذلک می‎آیم برای شما درس می‎گویم چون می‎بینم خواهی نخواهی دستگاه قضایی باید باشد و آقایان طلاب هم می‎روند در دستگاههای قضایی، این درس را می‎گویم که اقلا با مبانی فقه اسلامی و قضای اسلام آشنا بشوند که قضاوتهای ناحق نکنند؛ ایشان می‎خواستند بفرمایند حالا من با این سن و سال می‎آیم درس می‎گویم آقایان باید قدر بدانند. من جلد اول "اصول " ایشان را (خارج کفایه) نیز تقریبا به صورت کامل و جلد دوم را به صورت ناقص نوشتم، البته ایشان هم تا اواسط " برائت " و "احتیاط" بیشتر ادامه ندادند و درس اصول را که عصرها می‎گفتند رها کردند.

متورم شدن اصول و ضرورت تهذیب آن

س: حضرتعالی به عنوان فقیهی که درسهای اصول مرحوم آیت الله بروجردی را تقریر فرموده اید نظرتان درباره مباحث اصولی که فعلا در حوزه تدریس می‎شود چیست ؟ کدام یک از مباحث اصول در استنباط احکام فقهی لازم و مفید است و کدام مبحث غیر لازم و غیر مفید، و به طور کلی اگر نظر خاصی در ارتباط با مباحث اصول دارید بفرمایید.

ج: اینکه می‎فرمایید کدام یک از مباحث اصول در فقه بیشتر مورد استفاده واقع می‎شود این مطلبی است گسترده که نمی شود الان یک به یک مباحث را شمرد و گفت کدام یک تا چه اندازه مفید است. اما اجمالا یک سری از مباحث اصول هست که مطالب آنها یک امور عرفی ارتکازی است و توجه داشتن به آنها ضرورت دارد؛ مثلا اینکه آیا امر دلالت بر وجوب دارد یانه، یا اینکه فوریت از آن فهمیده می‎شود یانه، اینها را باید به ارتکاز عرف مراجعه کرد، و اصحاب ائمه (علیهم السلام) هم که از روایات مطالبی را می‎فهمیدند این سنخ از مسائل در ارتکاز ذهنشان بوده است، اینکه امر مولا را باید عمل کرد مگر اینکه مولا تصریح بر خلاف بکند، اینها یک چیزی است ارتکازی؛ اما خوب بزرگان آمدند این سنخ مسائل را بیشتر شرح و بسط دادند. و گو یا اولین کسی هم که علم اصول را پایه گذاری کرد شافعی "یکی از پیشوایان چهارگانه