آیت‌الله منتظری

پندار بشر عاجز است از درک چگونگی خدا، چون اصلا خدا کیفیت ندارد. کیفیت به معنای اعم یعنی: حقیقت خدا. این که واقعیت خدا چگونه است، ذهن و فکر بشر به آن نمی رسد. یکی چنین می‎پندارد که خدا مثل یک گنبد نور است، یکی تصور می‎کند که خدا روی تخت نشسته و مانند سلاطین دنیایی حکمفرمایی می‎کند، ولی در واقع واهمه انسان نمی تواند کیفیت خدا را تصور کند، چرا که اصلا خدا دارای کم و کیف نیست. کم و کیف مربوط به موجود ممکن است، چه جسمانی باشد یا نباشد؛ ولی ذات حق تعالی "واجب الوجود من جمیع الجهات" است و قهرا از خواص ممکن مبراست.

به قول حکیم سنائی:

آفرینش اشیاء توسط خداوند

"ابداع" به معنای آفریدن است و با "اختراع" تفاوت دارد؛ مثلا مخترع هواپیما چیزی را خلق نمی کند بلکه فقط اشیاء موجود را تغییر شکل می‎دهد، او با استفاده از مواد موجود در طبیعت و با الگو گرفتن از پرندگان هواپیما را اختراع کرده است، و یا دیگری هواپیمای جدیدی را از روی مدلهای دیگر اختراع می‎کند؛ اما خداوند برای خلق اشیاء از هیچ چیز استفاده نکرده است؛ اصلا قبل از آن چیزی نبوده که از آن استفاده کرده باشد، این را می‎گویند "ابداع".