صفحه ۶۲

در دلها کاشته است تا انسانها به وسیله سیر و سلوک و انجام دادن کارهای خوب آن را پرورش داده و نهال توحید را در وجود خویش بارور کنند و سپس از ثمره و میوه هایش بهره مند شوند.

(و أنار فی [الفکر] التفکر معقولها)
(و روشن کرد در اندیشه ها درک عقلی توحید را.)

این عبارت به معرفت عقلی انسانها از توحید اشاره دارد. البته دریافت های عقلی هر کسی به اندازه استعداد اوست. به همان اندازه خداوند نور توحید را در دل افراد قرار داده که از کلمه توحید تعقل می‎کنند.

یکی از دعاهایی که به پیغمبراکرم (ص) نسبت می‎دهند این است که آن حضرت فرموده اند: "اللهم أرنی الاشیاء کما هی"رسائل المرتضی، ج 2، ص 261. یعنی: "خدایا اشیاء را همان طور که هستند به من بنما." معنای این جمله چیست ؟ بنده و جنابعالی برای اشیاء یک موجودیت و ارزش و شخصیتی قائل هستیم، اما پیغمبراکرم (ص) نظرشان به اشیاء نظر "حرفی" است؛ یعنی همان طور که معنای حرفی، غیرمستقل و وابسته به معنای اسمی است، پیامبراکرم (ص) هم تمام اشیاء را وابسته و پیوسته به حق می‎دیدند و در پرتو حق به اشیاء نظر می‎کردند.

پس نظر اولیاء خدا به اشیاء، نظر ربطی و حرفی و نظر پرتوی است؛ اما ما برای اشیاء استقلال قائل هستیم. بنابراین هر کس یک نحو تعقلی از خدا و توحید و موجودات دارد و لذا حضرت در اینجا می‎فرماید:

ناوبری کتاب