صفحه ۶۱

و نتیجه کلمه توحید و "لا اله الا الله" اخلاص در عمل می‎باشد؛ و اگر ما در اعمالمان مخلص نیستیم، معلوم می‎شود که در توحیدمان خلل داریم.

امام علی (ع) هم در خطبه اول نهج البلاغه این گونه می‎فرماید: "و کمال توحیده الاخلاص له" یعنی: "کمال توحید و شهادت بر یگانگی خداوند، داشتن اخلاص در بندگی اوست."

درک قلبی و معرفت عقلی انسانها از توحید

(و ضمن القلوب موصولها)
(و خداوند پیوند با توحید را در دلها جای داده است.)

مرحوم مجلسی در "بحارالانوار" چند معنا برای این عبارت ذکر می‎کند؛ ولی به نظر می‎رسد منظور حضرت در این عبارت، معرفت باطنی و قلبی انسانها از توحید باشد که خداوند آن را در دل انسانها جای داده و دلها را ظرف حقایق توحیدی و وصول الی الله قرار داده است.

تعبیر "موصولها" که به معنای وصول و رسیدن است، تناسبی تام با قلب و دل دارد؛ چرا که راه دل راه وصول و رسیدن است، ولی عقل جایگاه اندیشه و برهان که در عبارت بعدی حضرت آمده است؛ و خداوند هر دو راه دل و عقل را برای درک و فهم توحید هموار کرده است.

"و ضمن القلوب" یعنی: و خدا در دلها جای داده است "موصولها": پیوند با توحید و وصل شدن را. و به تعبیر دیگر خداوند بذر توحید را

ناوبری کتاب