آیت‌الله منتظری

سال نباشد، بلکه ابتدای آن از میلیونها سال پیش بوده باشد، ما هرگز قادر نخواهیم بود جزای نعمت های خدا را بدهیم.

ما مثل پر کاهی جزء این نظام وجود هستیم و تمام این نظام وجود در به وجود آمدن این پر کاه و بقای آن دخالت دارند؛ یعنی: تمام نظام عالم وابسته به هم هستند، این طور نیست که ما هر کدام یک وجود جدا باشیم؛ شما وجودتان به پدر و مادر و آباء و اجدادتان وابسته است و محیط و آب و خاک و زمین دست به هم داده اند تا یک نفر از ما موجود شده است؛ بنابراین مدت و اول یک شئ شاید به میلیونها سال از این نظام وجود مرتبط باشد و این نظام آن قدر گردیده و چرخیده و تحولات و تطورات صورت گرفته تا یک شئ پیدا شده است، همه اینها در وجود این شئ دخالت دارند. و علم هم این مطلب را - که تمام نظام وجود در موجود شدن یک شئ دخالت دارند - ثابت می‎کند.

لذا حضرت زهرا(س) هم در اینجا می‎فرمایند: "و نأی عن الجزاء" یعنی: دور است از جزا، از این که ما بتوانیم پاداش بدهیم "أمدها": مدت این نعمت ها و اول این نعمت ها.

"أبد" یعنی: آخر و نهایت؛ و به قرینه لفظ "أبدها"، "أمدها" به معنای ابتدای نعمت ها می‎باشد؛ یعنی: نعمت های خدا هم اولش و هم آخرش خیلی دور است و نمی توان آن طور که شایسته و بایسته است آن را درک کرد و شکر نعمت های خدا را به جا آورد.