صفحه ۵۶

نعمت های بیشمار خداوند

(جم عن الاحصاء عددها)
(آن نعمت ها از شمردن افزون است.)

"جم" به معنای "کثر" است، یعنی: زیاد؛ و چون اینجا به حرف "عن" متعدی شده است متضمن معنای تجاوز"تجاوز" یعنی: محدود نبودن به حد و اندازه خاص. نیز می‎باشد؛ یعنی: آن قدر نعمت های خدا زیاد است که ما نمی توانیم آنها را بشماریم. این کلام حضرت اشاره است به کلام خدا در قرآن که می‎فرماید: (و ان تعدوا نعمة الله لاتحصوها) سوره ابراهیم (14)، آیه 34. یعنی: "و اگر در مقام شمردن نعمت های خداوند برآیید، آنها را نمی توانید شمارش کنید."

(و نأی عن الجزاء أمدها)
(و ابتدای نعمت های خدا دورتر از آن است که ما بتوانیم جزای آنها را بدهیم.)

"أمد" در لغت هم به ابتدای چیزی گفته می‎شود و هم به تمام مدت آن اطلاق می‎گردد.

حضرت می‎فرماید: ابتدا یا مدت نعمت های خدا دورتر از آن است که ما قادر باشیم جزای آنها را بدهیم. یعنی: اگر خداوند در یک روز و در مدت مشخصی به انسانها و سایر موجودات بذل نعمت می‎کرد، آن وقت شاید می‎توانستیم بگوییم که جزایش را هم می‎توان در مدت مشخصی به جا آورد؛ اما وقتی نعمت های الهی محدود به یک روز و یک

ناوبری کتاب