آغاز خطبه با شکر نعمت های خداوند
"فقالت (س)" : (الحمد لله علی ما أنعم و له الشکر علی ما ألهم )
پس حضرت زهرا(س) فرمودند: (حمد و ستایش خدای را بر آنچه انعام کرده، و شکر و سپاس خدای را بر آنچه که به ما انسانها الهام کرده است.)
همان طور که میدانید مقصود ما در اینجا تنها ترجمه تحت اللفظی و توضیح مختصر خطبه حضرت زهرا(س) در حد آشنایی عموم است، و اگر بخواهیم مفصلا به شرح آن بپردازیم - مثلا فرق میان "حمد" و "شکر" را بیان کنیم، یا "ما" را در "ما أنعم" موصول حرفی بدانیم تا به تأویل مصدر رود یا موصول اسمی بگیریم... - خیلی طول خواهد کشید و خلاف مقصود حاصل میشود.
این کلام که حضرت میفرماید: "و له الشکر علی ما ألهم" اشاره است به الهام "الهام" به حسب معنای لغوی القاء چیزی است در نفس از جانب خداوند و یا به طور کلی از طرف ملا اعلی؛ و "وحی" عبارت است از اشاره سریع، و قهرا معنای آن اعم از الهام میباشد، زیرا وحی - یعنی: اشاره سریع - گاهی به القاء در نفس است که آیه شریفه: (فاءلهمها فجورها و تقواها) به آن اشاره دارد، و گاهی به وسیله غرایز و شعور مرموز است نظیر وحی به زنبور عسل، و گاهی به کیفیت خلقت یک موجود نظیر وحی به زمین و آسمان که در قرآن آمده، و گاهی به سخن گفتن مخفیانه خداوند با پیامبران است توسط ملک یا ایجاد صدایی در فضا یا درخت و مانند آن، و یا به وسیله خواب است. به عبارت دیگر: در قرآن "الهام" فقط در مورد انسان به کار برده شده که مقصود همان عقل عملی است، ولی "وحی" در انسان و غیر انسان به کار رفته است. از طرفی "وحی" در مورد غیر خداوند نیز به کار رفته است، نظیر: آیه 121 سوره انعام: (ان الشیاطین لیوحون الی أولیائهم). خوبی ها و بدی ها به انسان که در قرآن آمده: (فألهمها فجورها و تقواها) سوره شمس (91)، آیه 8. "پس خداوند بدی ها و خوبی ها را به انسان الهام کرد." و این نعمت بزرگی است که باید شکر آن را به جا آورد.
نکته دیگری که باید به آن اشاره شود این که ممکن است کسی سؤال کند: آیا وحی و الهام فقط به انبیاء و اولیاء اختصاص دارد یا این که به مردم معمولی هم وحی و الهام میشود؟
در جواب این سؤال باید گفت:
علاوه بر این که به پیامبران و اولیاء خدا(ع) الهام میشود، به عموم انسانها نیز الهام میگردد؛ مخصوصا به افرادی که تقوای خدا را در زندگی پیشه خود میسازند. در قرآن کریم آمده است:
.jpg)
