صفحه ۴۰۳

[که شامل اعطاء پدر در زمان حیات خویش هم شود] با نحله و بخشش منافاتی ندارد؛ و اگر یادتان باشد وقتی خطبه حضرت زهرا(س) در مسجد را می‎خواندیم، حضرت روی ارث خیلی تکیه کردند، اما پس از بازگشت از مسجد خطاب به امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: "نحلة أبی و بلغة ابنی" و از فدک تعبیر به "نحلة" کردند؛ پس معلوم می‎شود مراد حضرت از ارث، چیزهایی است که از ناحیه پدر به فرزند می‎رسد گرچه در زمان حیات او باشد. و در حقیقت "ارث" انتقال چیزی است از نسلی به نسل دیگر؛ هر چند در زمان حیات نسل اول باشد.

(فقال أبوبکر: هذا فئ للمسلمین )
(پس ابوبکر پاسخ داد: فدک متعلق به مسلمانان است.)

حالا ابوبکر از عمر یاد گرفته است و می‎گوید: فدک فئ مسلمانان است، وگرنه ابوبکر خودش نامه نوشته و امضاء کرده بود که فدک از آن حضرت زهرا(س) است؛ اما چون عمر گفته فدک فئ مسلمانان است، او هم همین را می‎گوید.

در واقع عمر نقشی اساسی داشت هم در انتخاب ابوبکر برای خلافت و هم در تثبیت پایه های حکومت ابوبکر؛ و چون برای عمر زمینه خلافت مهیا نبوده، در واقع به یکدیگر نان قرض می‎دادند؛ و بعد هم ابوبکر عمر را به جانشینی خود انتخاب کرد. لذا حضرت علی (ع) در خطبه شقشقیه می‎فرمایند: "لشد ما تشطرا ضرعیها"نهج البلاغة، خطبه سوم، خطبه شقشقیه. "این دو نفر دو پستان حکومت را بین خودشان تقسیم کردند و سخت دوشیدند."

"فئ" در لغت به معنای "رجوع" است. همان طور که قبلا در کتاب

ناوبری کتاب