صفحه ۳۱۳

(فلا دافع و لا مانع )
(پس نه کسی بود که [از من ] دفاع کند و نه کسی مانع [از ظلم ] شد.)
(خرجت کاظمة و عدت راغمة )
(با خشم فرو خورده از منزل خارج شدم و خفیف و خوار به منزل بازگشتم.)

"کظم" یعنی: فرو خوردن، "کظم غیظ" هم که می‎گویند یعنی: انسان آن ناراحتی و خشم خود را فرو برد و ظاهر نکند. "خرجت کاظمة" یعنی: در حالی از منزل خارج شدم و به طرف مسجد رفتم که خشم خود را فرو خورده و درد دل خود را پوشانده بودم؛ کنایه از این که به سبب ظلم ها و ناحقی هایی که روا داشتند، قلبم پر از اندوه و درد شده بود؛ ولی باز احتمال این می‎رفت که لااقل یک نفر برخیزد و از حق من دفاع کند، ولی همه این جماعت ساکت نشسته بودند.

"و عدت راغمة"؛ "رغم" یعنی: ذلت و خواری؛ یعنی: با حالت خفت و سبکی بازگشتم.

همه این جملات مظلومیت اهل بیت و حضرت زهرا(س) را می‎رساند. با این که آن حضرت دختر پیامبر(ص) و یادگار آن بزرگوار بودند، هیچ یک از مسلمانان حاضر در مسجد، یا از ترس حکومت غاصب و یا به امید رسیدن به نان و مقام، حاضر به دفاع از حق آن حضرت نشدند، و ظلم آشکار ابوبکر و دار و دسته اش را دیدند ولی تنها نظاره گر بودند و از ایشان دفاع نکردند.

ناوبری کتاب