آیت‌الله منتظری

([ای پیامبر] پس از تو خبرها و حوادث پر سر و صدایی رخ داد، که اگر تو شاهد و حاضر بودی این همه گرفتاری و مصیبت پیش نمی آمد.)

"کان" در عبارت "قد کان..." تامه است و به معنای "حدث" می‎باشد و به خبر احتیاج ندارد. "هنبثة" مفرد است و جمع آن "هنابث" به شداید و حوادث سخت و دشوار گفته می‎شود؛ و نیز برای مواردی که شلوغی راه می‎اندازند و هوچی گری می‎کنند از این لفظ استفاده می‎شود. چون بعد از پیامبر(ص) عده ای در سقیفه جمع شدند و هر دسته و جناحی برای پیروزی خود تلاش کرده و می‎خواست امیر و حاکم از جناح خودش باشد، و بالاخره با جوسازی و ارعاب و استفاده از رقابت های قبیله ای توانستند خلافت ابوبکر را جا بیندازند، که در اینجا تعبیر به "هنبثة" شده است.

"قد کان بعدک أنباء و هنبثة" یعنی: ای پیامبر! پس از تو حوادث و غائله هایی به وجود آمد؛ "لو کنت شاهدها": اگر تو شاهد و ناظر این حوادث بودی، "لم تکثر الخطب": گرفتاری و مصیبت زیاد نمی شد. شما که از دنیا رفتید، اینها هر کاری خواستند کردند و هر چه خواستند به شما نسبت دادند.

"خطب" مفرد و جمع آن "خطوب" به معنای شأن، کار و حال است. در قرآن هم آمده: (فما خطبکم أیها المرسلون ) سوره حجر (15)، آیه 57. یعنی: "پس چیست کار شما