صفحه ۲۴۸

از این دو جمله به خوبی فهمیده می‎شود که زمینه اصلی غصب خلافت و رهبری، بی تفاوتی مردم و راحت طلبی آنها بود. اگر مردم در مقابل آرمانهای اسلام بی تفاوت نشده بودند، هرگز چند نفر قدرت طلب نمی توانستد با عوام فریبی و تظاهر به دین و قرآن و سنت پیامبر(ص) مسیر امامت را منحرف سازند و زمینه تغییر امامت به سلطنت را فراهم کنند. حضرت زهرا(س) دور کردن حضرت علی (ع) را از خلافت، نتیجه راحت طلبی مردم و علاقه آنان به آسایش و رفاه دانسته اند.

(و نجوتم بالضیق من السعة [من الضیق بالسعة ])
(و شما سرعت و پیشی گرفتید از وسعت و گشایش به سوی تنگنا و سختی.)

"نجوتم" از ماده "نجا" به معنای سرعت گرفتن و سبقت جستن آمده است.الصحاح، ج 6، ص 2501، ذیل ماده "نجا". یعنی: شما آنچه را وسعت است رها کردید و به طرف سختی و تنگنا رفتید. به عبارت دیگر شما حکومت حقه را که برای حق و عدالت گشایش و وسعت داشت رها کردید و به طرف حکومت باطل که محل ضیق و تنگناست روی آوردید و خود را گرفتار هوای نفس چند نفر خودخواه و قدرت طلب کردید.

البته در نقل کتاب "بحارالانوار" از کتاب "احتجاج" طور دیگری آمده که صحیح تر است و با جملات قبلی تناسب بیشتری دارد: "و نجوتم من الضیق بالسعة": (و شما سرعت و پیشی گرفتید از تنگنا و سختی به سوی وسعت و آسایش.)

ناوبری کتاب