و هرگز عقب نشینی نکرده و پیامبر(ص) را تنها نمی گذاشت، و در حقیقت نهضت اسلام با زحمات او بود که به ثمر رسید، در آن زمان شماها کنار نشسته بودید و راحت طلبانه به فکر عیش و نوش خود بودید؛ حالا فرصت طلبانه آمده اید و علی (ع) را خانه نشین کرده و خلیفه تعیین میکنید؟!
در اینجا ممکن است کسی اشکال کند که حضرت از طرفی میفرمایند: شما در بدبختی و بیچارگی بوده اید و مورد غارت و هجوم دشمنان قرار میگرفتید، ولی از طرف دیگر میفرمایند: شما در عیش و نوش خود بوده و در رفاه و آسایش به سر میبردید؛ این دو مطلب چگونه قابل جمع است ؟
در جواب باید گفت چند احتمال در این باره به نظر میرسد:
احتمال اول: همه مشرکان در حال بدبختی و فلاکت به سر نمی بردند، بلکه طبقات آنها مختلف بود. بالاخره یک عده ای از آنان مثل ابوجهل و ابوسفیان در حال خوشگذرانی بودند، ولی اکثر مردم در بدبختی و بیچارگی به سر میبردند.
احتمال دوم: حضرت میخواهند بفرمایند: شما در عین حالی که آن زندگی ننگین را داشتید، در همان حال به خوشگذرانی مشغول بوده و اهل عیاشی بودید و حاضر نبودید از راحتی و زندگی خود برای پیروزی اسلام بگذرید.
احتمال سوم: آن حالت بدبختی و زندگی فلاکت بار شما در دوران جاهلیت بود، اما بعد از این که اسلام ظهور کرد و شما را از آن زندگی
.jpg)
