آیت‌الله منتظری

این که حضرت می‎فرماید: حج موجب استحکام دین می‎شود، یکی از باب این است که انسان در حج از حضرت ابراهیم (ع) پیروی می‎کند و چون ایشان همه علایق دنیوی را ترک کرد و حتی حاضر شد فرزندش را هم در راه خدا قربانی کرده و کمال توحید و کمال خداپرستی را ظاهر کند، حال ما که از ایشان پیروی می‎کنیم در حقیقت پایه های توحید و یکتاپرستی را محکم کرده و دین خود را تقویت می‎کنیم.

دیگر این که حج در حقیقت یک کنگره اسلامی است و مسلمانان در آنجا باید با هم تفاهم کرده و راههای تقویت دین را بررسی کنند؛ و این جنبه از حج نیز از روایات استفاده می‎شود.

پس حج هم جنبه عبادی و شخصی دارد و هم جنبه سیاسی و اجتماعی؛ لذا حضرت می‎فرمایند: "و الحج تشییدا للدین": حج دین شما را محکم می‎کند؛ از باب این که آنجا کنگره اسلامی است و برای تقویت دین با هم هماهنگی می‎کنید؛ و از طرف دیگر توحید و ایمان خود را هم تقویت می‎کنید؛ برای این که آنجا انسان با پوشیدن لباس احرام، از لباس و مقام و ظواهر دنیا بیرون می‎آید و بعد هم شیطان را رمی [سنگسار] می‎کند و در قربانی هم گویا نفس خود را قربانی می‎کند و... با آن فلسفه هایی که برای حج گفته شده است؛ اینها همه موجب تقویت دین انسان می‎شود.

6 - عدالت:

ظلم دلها را از هم جدا می‎کند، اما وقتی که عدالت باشد هماهنگی