صفحه ۲۶۶

می‎رساند، نقل است که حجاج صد و بیست هزار نفر از شیعیان حضرت امیر را کشته است، روی همین اساس حضرت دستور داده بودند اگر شما را ناچار به فحاشی علیه من کردند قبول کنید و برای حفظ جان خودتان به من ناسزا بگویید. "فانه لی زکاة و لکم نجاة نهج البلاغه، خطبه 57." زیرا فحاشی علیه من چیزی از من کم نمی کند بلکه مقام مرا بالا می‎برد، شما را هم از کشته شدن نجات می‎دهد، گناه آن هم مال کسی است که شما را مجبور به این کار کرده است.

آیا شیطان از ملائکه بود؟

بحثی هست که آیا شیطان از ملائکه بوده است یا خیر. چون ظاهر استثناء(فسجد الملائکة کلهم اجمعون الا ابلیس) سوره حجر، آیه 30. این است که مستثنی متصل باشد، و از این که شیطان را استثناء می‎کند معلوم می‎شود که ابلیس هم از ملائکه بوده است. ولی بعضی گفته اند شیطان از ملائکه نبوده، که ظاهرا هم باید این درست باشد. باید گفت شیطان عالم جن و نسناس بوده و چون نسناس زیاد معصیت خدا را کردند خدا هم نسلشان را منقرض کرد، و به دلیل این که مقام شیطان شامخ بود او را در میان ملائکه بردند و در شمار ملائکه بود. لذا قرآن هم می‎فرماید: (کان من الجن ففسق عن أمر ربه) سوره کهف، آیه 50. شیطان از جنس جن (از موجودات پوشیده) بود پس از اطاعت امر پروردگار خود سرپیچید. ظاهر این آیه چنین است که شیطان از ملائکه نبوده است. در هرحال وقتی فرمان

ناوبری کتاب