صفحه ۲۳۷

می‎کند که این موجودات با این عظمت و ریزه کاری خلق شده اند و اینها همه حکایت از این دارند که این موجودات یک خالقی دارند که او قادر مطلق است، حکیم مطلق است؛ آنگاه پس از بیان این موارد که همگی مربوط به زمین شناسی، معدن شناسی، انسان شناسی و حیوان شناسی است، خدا می‎فرماید: (انما یخشی الله من عباده العلماء) یعنی: هر کس اینها را بلد باشد و بداند که در نظام وجود چقدر دقت و قدرت و صنعت و ریزه کاری به کار رفته است، او قهرا خاشع و خداترس می‎شود؛ پس معلوم می‎شود مراد از "عالم" در این آیه، عالم فقه و اصول نیست، بلکه مراد این است که اگر کسی به علوم طبیعی و اجتماعی و انسانی پی ببرد و بداند نظام هستی خالقی حکیم، دانا و قادر دارد، قهرا در برابر او خاشع می‎شودالبته این بدان معنا نیست که هر عالم به علوم طبیعی، لزوما به خدای متعال نیز پی می‎برد، چرا که بسیارند از دانشمندان علوم طبیعی که هیچ گونه خشوع و خداترسی در آنها وجود ندارد؛ بلکه منظور این است که به وسیله علوم طبیعی و آگاه شدن به عظمت خلقت موجودات و دقت و نظم به کار گرفته شده در به وجود آمدن آنها، به خوبی می‎توان به عظمت خدای متعال و قدرت مطلقه او پی برد و هر که به بزرگی و عظمت خدا پی برد، طبیعتا نسبت به او خشوع پیدا می‎کند؛ در حقیقت پی بردن به چگونگی نظام تکوین، راه خداشناسی و خداترسی است، اما اینکه هر عالم طبیعی این راه را بپیماید، مطلب دیگری است و چه بسا عالمانی که بر خلاف مسیر علم خود قدم برمی دارند..

شیطانی به نام خناس

در حدیث آمده است وقتی که آیه توبه نازل شد شیطان ناراحت شد، بالای کوهی رفت و بچه شیطانها را صدا زد و گفت: باید فکری

ناوبری کتاب