صفحه ۲۳

احاطه خدا بر عالم ماده

فردی را که ته چاهی باشد و در بالای چاه ریسمانی را عبور می‎دهند، وقتی ریسمان در حال حرکت است کسی که ته چاه است این ریسمان را در سه حال می‎بیند: قسمتی را مقابل چاه می‎بیند، یک قسمت را می‎گوید از در چاه گذشته، و یک قسمتش را می‎گوید هنوز به در چاه نرسیده است، پس به طور کلی این ریسمان گذرا برای کسی که در درون چاه است به سه قسم حال، گذشته و آینده تقسیم می‎شود؛ اما برای کسی که بالای چاه است و به همه ریسمان احاطه دارد دیگر گذشته و حال و آینده معنا ندارد؛ ما که در چاه طبیعت قرار داریم و خودمان جزء این عالم هستیم ماده برایمان گذشته و حال و آینده دارد، اما خدای تبارک و تعالی که محیط است به عالم ماده و همه عالم ماده مثل زمان و حرکت و غیره مخلوق اوست، به همه آنها احاطه دارد، لذا گذشته و حال و آینده و زمان و مکان برای خدا نیست.

جمع آوری خاک برای خلق انسان

در روایتی آمده است بدین مضمون که خدا به زمین خطاب کرد که قرار است از تو موجودی خلق کنیم که اگر اطاعت کند اهل سعادت و بهشت است و اگر معصیت کند اهل جهنم است، و خاک نزد خدا عجز و لابه کرد و حاضر نبود که از آن موجودی خلق شود که در آتش بسوزد. مطابق این روایت خداوند تبارک و تعالی جبرئیل را فرستاد

ناوبری کتاب