صفحه ۶۹۱

و درگیری است، مثل جنگ ها و رویارویی مسلحانه، اگر کسی کشته شود یا جراحتی بر دارد و پس از خاتمه جنگ و درگیری معلوم شود فرد خاصی آن حادثه را موجب شده است، نمی توان حکم قصاص را درباره او جاری کرد؛ زیرا فرد حاضر در میدان جنگ خود را در معرض کشته شدن قرار داده است و حکم قصاص مربوط به محیطهای عادی زندگی است نه میدانهای جنگ و خونریزی.برای تفصیل بیشتر ر.ک : دراسات فی ولایة الفقیه، ج 2، ص 796.

در هر صورت صاحبان حق قصاص یا عفو و یا دیه بهتر است از حق قصاص استفاده نکنند و با گرفتن دیه یا عفو کامل، رضایت خدا را بر رضایت خویش ترجیح دهند؛ هر چند اگر خواستار حق قصاص گردند خدا از آنها ناراضی نخواهد بود، ولی کمال رضایت او در عفو است و یا اخذ دیه و چشم پوشی از قصاص.

ه - دیات

در شریعت مقدس اسلام، مبالغ معینی به عنوان دیه در موارد مختلف قرار داده شده که در کتابهای مفصل فقهی و حقوقی بیان گردیده است. تفاوتها و تمایزهایی میان انسانها مثلا بین مرد و زن، در دیه وجود دارد. این تفاوتها ظاهرا ناظر بر تفاوت نقش اجتماعی انسانها و بار مسؤولیتی است که هر یک بر دوش دارند و ارتباط به شخصیت و منزلت حقیقی آنان ندارد. و البته باید توجه داشت که قوانین اسلامی در محیطی عرضه شده که برای زنان کمترین حق را در نظر می‎گرفتند و یا به طور کل برای او ارزش انسانی قائل نبودند.

و - مرحله سوم امر به معروف و نهی از منکر

از دیگر وظایف حکومت، اجرای مرحله سوم امر به معروف و نهی از منکر است. پیش از این آمد که امر به معروف و نهی از منکر دارای مراحل سه گانه است.

ناوبری کتاب