صفحه ۶۷۷

در آیه دیگر می‎فرماید: (و لولا دفع الله الناس بعضهم ببعض لفسدت الارض و لکن الله ذو فضل علی العالمین )سوره بقره (2)، آیه 251. "اگر خدا [شر] برخی از مردم را به وسیله بعضی دیگر دفع نمی کرد، هر آینه زمین را فساد فرا می‎گرفت؛ ولی خداوند بر عالمیان فضل و بزرگواری دارد."

اساس تشریع جهاد، دفاع در برابر متجاوزان و مهاجمان به حقوق مردم و مزاحمان آرامش و امنیت ایشان است که در این آیات به صراحت از آن یاد شده است. آنچه در صدر اسلام و در زمان رسول خدا(ص) در جنگ هایی همچون جنگ بدر پدید آمد، مربوط به دفاعی است که چند سال با تأخیر مواجه شد و علت آن نداشتن نیروی دفاعی بود. روزی که مسلمانان از دیارشان اخراج شدند و اموالشان در مکه به جا ماند، تحت فشار مشرکان اقدام به مهاجرت کردند، ولی در جنگ بدر توانستند برخی از اموال خود را در قالب غنیمت های جنگی از متجاوزان باز پس گیرند.

اگر ملت های مظلومی چون فلسطین، پس از دهها سال اشغال سرزمینشان، فرصتی پیدا کنند تا حق قانونی خود را از غاصبان باز ستانند هرچند دهها سال از غصب سرزمینشان گذشته باشد، جهادی دفاعی محسوب می‎شود و تهاجم نیست. بیان امیرالمؤمنین (ع) که فرمودند: "فان الحق القدیم لایبطله شئ"ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ذیل خطبه 15، ج 1، ص 269. [حق قدیم و سابق را چیزی از بین نمی برد] می‎تواند معیاری در این زمینه باشد.

اگر با این دید که حق شامل مرور زمان نمی گردد به مسائل نگاه کنیم، خواهیم دید پیامبر گرامی اسلام (ص) اقدام ابتدایی برای کشورگشایی و به اصطلاح جهاد ابتدایی نداشته اند. آنچه حضرت در غزوات و سریه ها داشته، در دفاع از مسلمانان و مظلومان و رفع موانعی بوده است که مشرکین بر سر راه مسلمانان قرار می‎دادند و یا مانع مسلمان شدن عده ای می‎شدند و پیامبر در دفاع از آزادی با ستمگریهای مشرکین مبارزه کرد و بستر مناسب برای انتخاب آزاد را فراهم ساخت.

ناوبری کتاب