صفحه ۶۷۶

ب - جهاد و دفاع

در بخش اهداف حکومت و زمامداری گفته شد که یکی از ضرورتهایی که بشر را به تشکیل حکومت و دولت وادار کرد، ضرورت دفاع از جامعه و منافع آن در قبال هجوم سایر جوامع و دفع تجاوز بیگانگان و رقیبان بود. اسلام نیز دفاع و جهاد دفاعی را به این علت به رسمیت شناخت که با توازن قدرت در جوامع، فکر هجوم و تجاوز از بین رفته و یا به حداقل برسد؛ و اگر مهاجم ستمگری پیدا شد، با مانع روبرو گردد و هزینه تجاوز بالا برود تا متجاوزان را نیز به فکر فرو برده و از ستمگری بیشتر باز دارد.

گرچه فقهای عظام جهاد را به دو بخش ابتدایی و دفاعی تقسیم کرده اند، ولی با دقت و عنایت می‎توان گفت: جهاد در هر صورت دفاعی است. یعنی برای پیشگیری از گسترش ظلم و ستم و دفاع از حق در برابر متجاوزان، حوادثی پیش می‎آید که به ظاهر، جبهه حق هجومی را آغاز می‎کند ولی حقیقتا جز دفاع از ارزشهای انسانی و حقوق انسانهای تحت ستم نیست. و این منطقی ترین روش است. قرآن کریم می‎فرماید: (أذن للذین یقاتلون بأنهم ظلموا و ان الله علی نصرهم لقدیر ‏ الذین أخرجوا من دیارهم بغیر حق الا أن یقولوا ربنا الله و لولا دفع الله الناس بعضهم ببعض لهدمت صوامع و بیع و صلوات و مساجد یذکر فیها اسم الله کثیرا و لینصرن الله من ینصره )سوره حج (22)، آیات 39 - 40. "به آنانی که مورد هجوم قرار گرفته اند اجازه داده شده است تا از خود دفاع کنند، و همانا خدا بر یاری ایشان تواناست؛ آنان که از محل سکونت خویش بدون هیچ دلیل و حقی اخراج گردیده و تنها جرمشان اعتقاد به خدای سبحان بوده است. و اگر خدا برخی انسانها را به وسیله برخی دیگر دفع نکند، هرآینه صومعه ها و کنیسه ها و مسجدها که نام خدا در آنها بسیار یاد می‎شود، ویران می‎شد؛ و خدا یاری می‎کند کسی را که به یاری او شتافته است."

ناوبری کتاب