صفحه ۶۷۲

برخی افراد با افتخار می‎گویند ما احکام اسلام را اجرا می‎کنیم و به خواست و تمایل دیگران هیچ توجهی نمی کنیم؛ ولی بی توجهی به بازتاب رفتارهای اجتماعی نشانه کمال انسانی و تقوا نیست، بلکه یکی از وظایف مسلمانان توجه به تأثیر رفتارشان در جوامع بشری است؛ چرا که باید آنان را با رفتار خویش به اسلام و احکام آن تشویق کرده و با جلب محبت و علاقه به دین باعث گسترش دین خدا شوند.

تذکر این نکته ضروری است که رفتار خشونت آمیز و غیرمنطقی برخی از مسلمانان در گذشته و حال، با معیارهای دینی و سیره پیامبراکرم (ص) و پیشوایان معصوم (ع) هیچ گونه تطابقی ندارد. این گونه اعمال اساسا با احکام اولیه اسلام سازگار نیست و در این موارد نوبت به احکام ثانویه و لزوم تقیه نمی رسد و در همه حال باید از آنها اجتناب ورزید.

و - اصلاح بین مردم در سیاست خارجی و داخلی

زمامداران اسلامی باید به لوازم تصدی مقامات اجتماعی پای بند باشند، که مهم ترین آن نقش داوری آنان در جامعه است. تصمیمات حاکمیت به نوعی داوری شبیه است که عدالت در آن به ثبات حکومت منجر می‎شود و جور و ستم در آن منجر به سستی حاکمیت می‎گردد. "الحیف یدعو الی السیف"سید رضی، نهج البلاغه، حکمت 476، ص 559. "تمایل ظالمانه به یک طرف سبب قیام و درگیری مسلحانه می‎گردد."

در اختلافات اجتماعی میان گروههای صنفی، قومی، سیاسی و... حاکمان باید در نقش داور بی طرف ظاهر شوند و مانند پدری که میان فرزندان خود داوری می‎کند بدون برانگیختن حساسیت سایر فرزندان اقامه حق نموده و تا آنجا که ممکن است بین آنان را اصلاح کنند.

همین نقش برای مجموعه حکومت اسلامی در سطح بین المللی هم هست. یعنی در منازعات کشورها یا اختلافات داخلی یک کشور، تنها در نقش میانجی و

ناوبری کتاب