تقیه معمولا در برابر قدرت برتر و یا ضررهای غیرقابل تحمل و جبران، صورت میگیرد. اما گاهی تقیه نوعی خویشتن داری در رعایت مصالح در سطح جامعه و در اجتماعی بزرگ تر از سوی مسلمانان در میان مذاهب مختلف است. بنابراین در صورتی که دولت اسلامی با مطالعات کارشناسی متوجه شود که عمل به برخی احکام موجب ضررهای غیرقابل جبرانی برای امت اسلامی و یا اسلام میشود، میتواند و بسا باید موقتا از آن چشم پوشی کند. یعنی هر گاه شرایط اجتماعی داخلی یا بین المللی به گونه ای باشد که اصرار بر برخی رفتارهای شرعی یا مقررات داخلی حکومتی، سبب هرج و مرج داخلی و یا نارضایتی شدید و سستی پایه های دین و اعتقاد مردم به حکومت دینی شود و یا دشواریها و ضررهای مادی و معنوی هنگفتی در سطح بین المللی به ملت و کشور متوجه سازد و یا اعتبار دین و آیین را در دنیای خارج از اسلام مخدوش کند و توجه این ضرر و خطرها از سوی کارشناسان معتقد و اندیشمندان متدین تأیید گردد، بر زمامداران اسلامی لازم میگردد که از اصرار بر اجرای احکام شرعی یا عرفی مورد نظر برای مدتی چشم پوشی کرده و مانع از خطرات و ضررهای مذکور گردند. و معنای صحیح تقیه مداراتی همین است؛ یعنی از یک حکم برای رعایت مصلحت مهم تر در صورت تزاحم، چشم پوشی شود.
در روایت صحیح از امام باقر(ع) نقل شده است: "التقیة فی کل شئ یضطر الیه ابن آدم، فقد احله الله له"کلینی، کافی، ج 2، ص 220، حدیث 18) . "تقیه و پرهیز در هر چیزی که آدمی به آن مضطر و مجبور شود جایز است و خدا آن را بر او حلال کرده است."
از امام صادق (ع) نقل شده است: "ان تسعة اعشار الدین فی التقیة و لادین لمن لا تقیة له"همان، ج 2، ص 217، حدیث 2. "نه دهم دین در تقیه است، و کسی که تقیه نکند دین ندارد." در جای دیگر فرموده است: "کلما تقارب هذا الامر کان اشد للتقیة"همان، ج 2، ص 220، حدیث 17) . "هر چه زمان ظهور مهدی (عج) نزدیک تر شود تقیه نیز شدیدتر میشود." در روایتی امام صادق (ع) به
.jpg)
