صفحه ۶۶۵

الله و لا نشرک به شیئا و لا یتخذ بعضنا بعضا أربابا من دون الله )سوره آل عمران (3)، آیه 64. "بگو: ای اهل کتاب ! بیایید به سوی کلمه ای که تمسک به آن بر ما و شما لازم است؛ و آن این است که جز خدا را نپرستیم و هیچ چیز را شریک او نگیریم و این که هیچ یک از ما دیگری را در جایگاه ربوبیت و اطاعت مطلق قرار ندهد." در این فرمان نامی از پذیرش پیامبری رسول خدا(ص) به میان نمی آورد تا کلمه اختلاف، هر چقدر که مهم و قطعی باشد، به میان نیاید و وحدت مورد نظر در اولین گام با شکست روبرو نگردد.

بنابراین بر همه مسلمانان لازم است با دامن نزدن به اختلافات و احیانا بدگمانی، کلمه "سواء" را مبنای وحدت خویش قرار دهند و از هرگفتار یا کرداری که سبب ایجاد یا تشدید تفرقه میان آنان گردد پرهیز نمایند.

همکاری جوامع اسلامی با یکدیگر و نیز با سایر جوامع در زمینه های مختلف لازم است و باید کارشناسان راههای عملی این مهم را جستجو کرده و آن را در اختیار متصدیان و مسؤولان قرار دهند. باید با سعه صدر و روش کریمانه راههای صحیح بهبود مناسبات تمامی کشورهای اسلامی با یکدیگر و با کشورهای غیراسلامی را شناخت و در آن مسیر حرکت کرد. البته وظیفه نهادهای غیردولتی مثل احزاب و گروههای صنفی و سیاسی و مذهبی و مراکز فرهنگی و آموزشی و اقتصادی کمتر از دولت ها نیست، و شایسته است حرکتی عمومی و همه جانبه در مسیر وحدت و برادری میان همه ملل و اقوام انجام گیرد تا خسارتهای گذشته جبران گردد.

مهم ترین راه عملی وحدت، به رسمیت شناختن اختلاف نظرها و سلیقه ها و دوری جستن از اهانت نسبت به یکدیگر و معتقدات دیگران و تأکید بر مشترکات است. البته دانشمندان همه فرقه ها و ادیان، حق بحث و طرح نظریات گوناگون را دارند؛ ولی بهتر است مسائل اختلافی را در محیطهای علمی، با مباحثه و مناظره به وفاق و اتفاق نظر نزدیک کنند و سپس آن را در سایر مجامع مطرح کنند؛ و در صورت بقای اختلاف نظر، هر کس تابع دلیل و استدلال خویش بماند.

ناوبری کتاب