صفحه ۶۵۳

اگر کارشناسان جامعه اسلامی در میزان ضرر و نفع آنها دچار اختلاف نظر باشند، به گونه ای که اطمینان به ترجیح ضرر بر نفع پیدا نشود، حکومت شرعا حق محروم کردن جامعه از آثار یا رسانه های دربردارنده آن آثار را ندارند و در این صورت مسأله به وجدان فردی مسلمانان واگذار می‎شود تا مطابق تکلیف فردی از گناهان و آثار مضر اجتناب کرده و از اسباب و علل رشد و سعادت خویش کمال بهره را برگیرند.

در صورتی می‎توان از نشر و پخش آثار مکتوب و یا صوتی و تصویری جلوگیری کرد که دانشمندان و کارشناسان آگاه و متدین تشخیص دهند که آنها مخلوطی از مطالب صحیح و باطل را ارائه کرده و مطالب دروغ و غیرمعقول با ظاهری معقول و صحیح و به قصد فریب و گمراهی جمع آوری شده است. ولی اگر مطالب به صورت علمی و با استدلال مطرح گردد و انتساب آن به صاحبان آثار به درستی انجام گیرد، به گونه ای که مراجعه کننده بداند حقیقتا از آثار چه کسانی بهره می‎گیرد و فریب و خدعه ای در نحوه اطلاع رسانی احراز نشود، عنوان آثار مضله بر آن صدق نمی کند و ممانعت از آن از سوی حکومت جایز نیست.

دانشمندان و مردم و زمامداران مسلمان باید بدانند که بسیاری از مشکلات مسلمین به خاطر تنگ نظری ها و عدم اطلاع کافی از میزان نفع و ضرر وسایل و امکانات جدید صنعتی است؛ و با توجه به این که این امکانات قابلیت های متفاوتی دارد و هرگونه بهره گیری مثبت و منفی از آن ممکن است، معمولا به ضررهای آن توجه بیشتری می‎کنند و از منافع بسیار و گاه برتر آن غافل می‎شوند.

اگر بی توجهی حاکمان اسلامی در این گونه امور به عقب ماندگی جوامع اسلامی منجر شود و همیشه راه به ظاهر راحت منع مظاهر رشد و تمدن بشری در پیش گرفته شود، مسؤولیت گناه بزرگ دلسردی دانشمندان و خردمندان و بی اعتبار شدن اسلام و مسلمین بر عهده آنان است.

نکته دیگری که نباید فراموش شود این است که گاهی ممکن است ممانعت از

ناوبری کتاب