صفحه ۶۴۴

تقیه و رازداری

احکام اسلام از نظر شدت مطلوبیت یا عدم مطلوبیت متفاوت است. برخی از آنها به گونه ای است که خداوند هرگونه اقدام برای تحقق یا عدم تحقق آنها را درخواست می‎کند، که از آنها به عنوان "واجبات مؤکد" و یا "حرامهای مؤکد" نام برده می‎شود، و بعضی در این حد از تأکید نیستند و گاه بسیار خفیف و مورد تساهل اند.

از سوی دیگر انسان مؤمن هم دارای ارزشی والامی باشد. بنابر نقل صحیح از امام صادق (ع): "مؤمن احترامش از کعبه بیشتر است"صدوق، الخصال، باب الواحد، ص 27، حدیث 95. و بنابر بیانی دیگر: "احترام مال مؤمن همچون احترام خون اوست و آبروی او نیز در همین حد احترام دارد." باید توجه داشت که تمامی احکام اسلام برای سعادت بشر در دنیا و آخرت تشریع شده است و لذا منطبق با فطرت انسانی است و اگر بنا باشد هستی او را مورد هجوم قرار دهد و استحکام زندگی وی را از بین ببرد، قطعا از فطری بودن خارج می‎شود. حال در صورتی که میان حفظ جان و شخصیت مؤمن و حفظ احکام دینی ناسازگاری به وجود آید و عمل به احکام موجب به مخاطره افتادن جان و آبروی مؤمن گردد، حفظ جان و آبرو مقدم است.

در روایتی از امام صادق (ع) آمده است: "ان التقیة دینی و دین آبائی"حر عاملی، وسائل الشیعة، باب 24 از ابواب امر و نهی، ج 16، ص 210، حدیث 24. "تقیه دین من و پدران من است." مفاد این حکم آن است که تا وقتی که خطر و ضرر جدی متوجه مسلمان نیست، باید بر دستورات دینی تأکید بورزد؛ ولی اگر خطر و ضرر مهمی متوجه مسلمان یا مسلمانان بشود، اصرار بر تحقق حکم برداشته می‎شود.

گاهی منظور از تقیه انجام دادن وظیفه نیست؛ بلکه رازداری، کتمان و حفظ سر است. یعنی لازم نیست که علنا و به همه کس توضیح داده شود که مثلا او چنین می‎کند و یا اسراری را که به جان و مال خود و دیگران آسیب می‎رساند فاش کند. در

ناوبری کتاب