صفحه ۶۴۲

بزرگ شانه خالی می‎کنند و خطرات و رنج ها را بر خویش هموار نمی کنند و در هر زمان فقط عده ای از مسلمانان به صورت جدی به این کار عظیم می‎پردازند. در قرآن کریم آمده است: (ولتکن منکم أمة یدعون الی الخیر و یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر و أولئک هم المفلحون )سوره آل عمران (3)، آیه 104) . "باید جمعی از شما باشند که به نیکی دعوت کنند، به کارهای پسندیده دستور دهند و از کارهای ناپسند بازدارند، و این افراد همان رستگارانند."

بنابراین هرچند وظیفه امر به معروف و نهی از منکر وظیفه ای عمومی است و بر یک یک افراد مسلمان لازم است که به این کار مبادرت نمایند، ولی اگر جمعی به نحو مؤثر اقدام کنند و تأثیر اقدام آنان مثبت باشد، یعنی از منکر پیشگیری شود و معروف گسترش یابد و مقصود دین تأمین گردد، از آن پس دیگران مسؤولیتی نخواهند داشت؛ و به اصطلاح وجوب این حکم "کفایی" است.

مطلب دیگری که ذکر آن لازم است شرط تأثیر است. یعنی اگر شرایط اجتماعی به گونه ای باشد که بیان معروف و نهی از منکر، موجبات عناد و لجاج دیگران را فراهم کند و یا اصولا شرایط و لوازم تأثیر به هر دلیل فراهم نباشد به گونه ای که گفتن و نگفتن هیچ تأثیری نداشته باشد و یا خطر جانی و ضرر عمده ای که زندگی افراد را مختل کند در پی داشته باشد، لزوم حکم منتفی می‎گردد و در بعضی موارد مثل موجب عناد و لجاج شدن، عدم انجام امر به معروف و نهی از منکر لازم می‎شود.

البته در امور مهم مثل حفظ حیثیت دین و جلوگیری از تحریف آن، گرچه خطر و ضررهای جانی و مالی در پی باشد، اقدام به امر به معروف و نهی از منکر لازم است.

مرحله سوم این حکم اختصاص به حکومت صالح و واجد شرایط دارد، که در بخش بعدی بیان خواهد شد.به بند "و" از مورد پنجم از "وظایف سیاسی - اجتماعی عمومی مسلمانان" در همین کتاب مراجعه شود.

ناوبری کتاب