نفی برتری های قومی و تساوی آنان در بهره مندی های اقتصادی و سیاسی و فرهنگی و جلوگیری از تفاخر عرب بر عجم و برعکس، از جمله افتخارات اسلام است؛ تا جایی که امیرالمؤمنین (ع) در آغاز حکومت خویش، برخی امتیازات اعطا شده در دوران خلفای پیشین را لغو کرد و تساوی در بخشش را مجددا برقرار نمود.
در باب حفظ حقوق اقلیت های دینی، آثار مکتوب پیامبر گرامی اسلام (ص) در قراردادهای ایشان با مسیحیان و یهودیان بهترین گواه است؛ و رفتار مسلمانان با آنها در اکثر زمانها رفتار انسانی بوده که بیانگر اهتمام اسلام به حقوق اهل کتاب است. در قرارداد پیامبراکرم (ص) با مسیحیان نجران آمده است: "لا یغیر ما کانوا علیه و لا یغیر حق من حقوقهم و امثلتهم"بلاذری، فتوح البلدان، ص 76. "پیامبر هیچ تغییری در زندگی آنان ایجاد نکند و هیچ حقی از حقوقشان را دگرگون نسازد و سنن و آداب ایشان را تغییر ندهد... ."
همچنین در عهدنامه پیامبراسلام (ص) با یهود مدینه آمده است: "یهودیان بنی عوف، امتی هستند در کنار مسلمانان؛ یهودیان دین خود را دارند و مسلمانان دین خویش را، هر یک دوستان و خویشان خود را خواهند داشت، مگر این که کسی ستم روا دارد و گناه کند."ابن هشام، السیرة النبویة، ج 2، ص 149) .
اما در باب اقلیت های سیاسی که در بین خود مسلمانان و با گرایش های سیاسی متفاوت پدید میآید به دلیل روشن بودن موضوع و یکسانی در حقوق، بحث کمتری در میان علمای دین صورت گرفته است؛ ولی به طور قطع و از باب رعایت حق مسلمان و مؤمن باید حقوق اقلیت های سیاسی و مذهبی مسلمان را رعایت کرد. روایاتی از معصومین (ع) وارد شده است که رعایت حقوق مخالفان سیاسی را ضروری میشمارد و سیره معصومین (ع) نیز این معنا را تأکید میکند.
امیر مؤمنان (ع) در نامه خود به مالک در رعایت حقوق مردم میفرماید: "فانهم صنفان، اما اخ لک فی الدین و اما نظیر لک فی الخلق"سید رضی، نهج البلاغه، نامه 53، ص 427. "این مردم دو دسته هستند،
.jpg)
