آیت‌الله منتظری

نسبت به جامعه معرفی کرد. در روایتی از امام صادق (ع) تفاوت حکومت بنی امیه و اهل بیت (ع) در مقایسه میان این دو نوع حکومت این گونه بیان شده است: "اما علمت ان امارة بنی امیة کانت بالسیف و العسف و الجور، و ان امامتنا بالرفق و التألف و الوقار و التقیة و حسن الخلطة و الورع و الاجتهاد؛ فرغبوا الناس فی دینکم و فی ما انتم علیه"حر عاملی، وسائل الشیعة، باب 14) از ابواب امر و نهی، ج 16، ص 165، حدیث 9. "آیا ندانستی که حکومت بنی امیه با شمشیر و خشونت و ستم بود و رهبری و امامت ما با مدارا و الفت و آرامش و سر نگهداری و رفتار خوب و احتیاط و تلاش و گفتگو است. پس مردم را به دین و مرام خود با این روشها جذب و علاقه مند کنید."

وقتی انسان برای زندگی فردی خود محتاج نظم و برنامه است و بدون آن توفیق حتی تقوا و دینداری صحیح را نمی یابد، در زندگی اجتماعی به مراتب بیشتر محتاج نظم و برنامه است و تهیه برنامه مناسب سخت تر و دشوارتر است. از همین روست که امیرالمؤمنین (ع) خطاب به امام حسن (ع) و امام حسین (ع) فرمود: "اوصیکما و جمیع ولدی و اهلی و من بلغه کتابی بتقوی الله و نظم امرکم"سید رضی، نهج البلاغه، نامه 47، ص 421. "وصیت می‎کنم به شما و تمام فرزندان و خانواده و کسانی که نامه من به آنان می‎رسد که پروای خدا و نظم در کارها داشته باشید." این سخن امام (ع) نشان می‎دهد که آن حضرت به یقین می‎دانست که جز با نظم و برنامه نمی توان جامعه ای مبتنی بر تقوا را بنیان گذاشت، و هیچ بی تقوایی اجتماعی بدتر از بی نظمی اجتماعی نیست. زیرا هرج و مرج منشاء گناه و نابسامانی های بسیاری است. به همین جهت حضور حاکم فاجر را بر هرج و مرج ترجیح می‎دهد.آمدی، غررالحکم، ص 464، حدیث 10672) . نظم اجتماعی باید بر مبنای اصول و اهداف منطقی شکل بگیرد تا استواری و قوام پیدا کند. برخی از این اهداف را مورد بررسی قرار می‎دهیم تا معلوم گردد که دین چگونه رفتاری را از حاکمان دینی انتظار دارد.