آیت‌الله منتظری

در بیع و خرید و فروش عمل می‎کنند و خصوصیات اشیای مورد معامله را می‎بینند و یا می‎پرسند و بر قیمت آنها توافق می‎کنند و سپس عقد خرید و فروش را با رضایت و توافق انجام می‎دهند و اگر شروط و قیود را بخواهند در متن قرارداد ذکر می‎کنند، در بیعت با حاکم یا حاکمان نیز به همین گونه رفتار می‎کنند.

تفاوتی که میان رفتار گذشتگان با امروز وجود دارد نحوه بیعت است؛ چرا که در گذشته با گذاشتن دست در دست حاکم و فشردن دست او بیعت می‎کردند و امروز با انتخابات و اعلام رأی و نظر درباره نامزدهای انتخاباتی در محدوده شروط و قیود قانونی پذیرفته شده و مورد توافق (مثل قانون اساسی) با یکدیگر بیعت می‎کنند.

تحقق هر حاکمیت به انتخاب و پذیرش مردم وابسته است. یعنی افراد صالح و منصوب از جانب خدا هم در صورت عدم پذیرش مردم نمی توانستند حکومت تشکیل دهند. به عنوان مثال در زمانی که پیامبراکرم (ص) در مکه بودند شرایط حکومت و فرمانروایی برای ایشان فراهم نشد، ولی در اجتماعی که هفتاد و سه نفر از بزرگان مدینه در ایام حج در عقبه ثانیه با ایشان داشتند، پس از قرائت آیاتی از قرآن کریم و دعوت به اسلام فرمودند: "من با شما بیعت می‎کنم تا همان گونه که از زنان و فرزندان خود دفاع می‎کنید از من دفاع کنید." پس از آن یکی از افراد دست آن حضرت را گرفت و با ایشان بیعت کرد و سایرین نیز بیعت کردند و به درخواست حضرت از میان خود دوازده نفر را به عنوان نماینده و ناظر بر رفتار دیگران برگزیدند تا رابط میان آنان و پیامبر خدا باشند. این بیعت زمینه حکومت آن حضرت را در مدینه فراهم ساخت و در حقیقت یک قرارداد اجتماعی میان آن حضرت و مردم مدینه منعقد گردید. البته پس از ورود پیامبر(ص) به مدینه قراردادهایی مبنی بر زندگی مسالمت آمیز با یهود مدینه و رعایت حقوق آنان نیز بسته شد، و هنگامی که آن حضرت مکه مکرمه را فتح و با مردان مکه بیعت کردند، زنان نیز تقاضای بیعت نمودند که پیامبر(ص) بیعت آنان را پذیرفت.

در حکومت امیرالمؤمنین (ع) نیز چنین شد. یعنی هر چند پیامبر اکرم (ص) در