آیت‌الله منتظری

پرباری برای جامعه در پی دارد. یکی از نتایج مثبت آن جلوگیری از هزینه های هنگفت در کارهای تکراری است؛ چرا که یکی از آفات حکومت ها، تداخل مسؤولیت ها و چندباره کاری است. از طرفی چون همه قوای حاکمیت به طور مؤثر و واقعی مشروعیت خود را از مردم می‎گیرند و میان مسؤولیت افراد و پاسخ گویی آنان رابطه منطقی وجود دارد، حاکمان از خود محوری و دور شدن از خواست مردم محفوظ می‎مانند و همکاری و همدلی بین ملت و حکومت استوار می‎ماند و از جدایی و رویارویی منافع حکومت و مردم جلوگیری می‎شود.

دستگاه قضایی نیز به عنوان نهادی واقعا مستقل از حاکمیت، پناهگاه همه کسانی خواهد بود که احساس تضییع حق می‎کنند. و باید در آن، حاکم و غیر حاکم به طور مساوی به طرح دعاوی برای احقاق حق بپردازند. وقتی قدرتمندان و حاکمان احساس کنند که ممکن است صاحب حقی از آنان شکایت کرده و آنان باید در برابر دستگاه قضا پاسخگو باشند، از طغیان و ستم پرهیز می‎کنند؛ و در این صورت برای عموم مردم امنیت روانی حاصل می‎شود.

دوری از فساد با پذیرش توزیع صحیح قدرت در جامعه حاصل می‎شود، و توزیع صحیح آن است که هیچ فرد یا گروهی را در معرض طغیان قرار ندهد؛ نه آن که همه گونه ابزار طغیان را فراهم کند و از او بخواهد که زهد ورزیده و از قدرت مطلق سوءاستفاده نکند. کار اجتماع را نمی توان بر احتمال اندک و استثناء استوار کرد؛ بلکه باید راه عملی برای پیشگیری از فساد و طغیان را در پیش گرفت تا زمینه آن منتفی گردد.

و در یک نگاه کلی و با توجه به نظریه انتخاب در حاکمیت اسلامی - در زمان غیبت معصوم (ع) - مردم در هر زمان مجازند هنگام بیعت با حاکم یا حاکمان خود، هرگونه شرطی را که مخالف با شریعت نباشد با آنان قرار دهند، و حاکمان نیز موظف به رعایت آن خواهند بود. از جمله می‎توانند اختیارات ایشان را محدود و یا گسترش دهند، منصب های حاکمیت را تفکیک و به چند نفر واگذار کنند، تصدی آنان را موقت و مدت دار نمایند، وظیفه اصلی یکی را نظارت بر قوانین قرار دهند و