آیت‌الله منتظری

که همکاری بین المللی و همزیستی بشری وقتی نتایج پربار و ثمربخشی برای جامعه اسلامی داشته باشد، توجه به آن لازم و بی اعتنایی به آن ظلم به اجتماع است.

بنابراین افراد مورد مشورت باید انسانهایی باشند جامع نگر، مطلع از اوضاع جهان، متخصص در امور مورد مشورت، شجاع در بیان نظرات، صاحب نظر و دلسوز برای جامعه اسلامی. حکومت دینی باید عوامل رشد و تعالی جامعه اسلامی را در خدمت گرفته و از تجارب همه متخصصان مسلمان و غیر مسلمان بهره بگیرد.

یکی از مهمترین تجارب بشر در باب شکل حکومت است. نمونه های مختلفی از حکومت ها در جهان گذشته و حال، شکل گرفته و آمده و رفته اند و یا سالهاست زندگی جوامع را اداره می‎کنند؛ باید دید کدام یک از روشها به الگوی کلی شرع مقدس نزدیک تر و کدام یک با اهداف دین ناسازگار است. وقتی حکومت مشروطه جمعی را مورد پسند دین معرفی می‎کنیم، باید در مقام عمل شکل مناسب تر این نوع حکومت را شناسایی کرد تا مطمئن ترین راه رسیدن به اهداف حکومت را برگزینیم.

تفکیک قوا

یکی از تجربه های مفید بشر مسأله تفکیک قوا و عدم تمرکز قدرت در حکومت است. اگر چه رسول خدا(ص) و امیرالمؤمنین (ع) هر سه منصب: "افتا"، "اجرا" و "قضا" را واجد بودند، ولی آنان معصوم بودند و نسبت به همه امور احاطه داشتند و حکومت هم در آن زمان وضع ساده ای داشت و مثل حکومت های امروزی پیچیده و گسترده نبود. تمرکز قدرت در غیر معصوم معمولا موجب فساد می‎شود و بهترین راه برای رفع مشکل استبداد و اداره خوب امور، عدم تمرکز قدرت و تفکیک قواست؛ به گونه ای که هر یک در دایره مسؤولیت خویش مستقل بوده و نیروهای مناسب با کار خود را بر اساس قانون و رأی مردم در اختیار داشته باشد و هیچ کدام در کار یکدیگر دخالت نکنند.

نظارت و کنترل هر یک از قوا بر یکدیگر و جدا بودن حیطه مسؤولیت ها، نتایج