آیت‌الله منتظری

است که همواره نظر خود را در موضع تردید قرار دهد."همان، ص 464، حدیث 1851) . یعنی استبداد به رأی ندارد. چنان که روایت شده است: "من استبد برأیه هلک"حر عاملی، وسائل الشیعة، باب 21 از ابواب احکام العشرة، ج 12، ص 40، حدیث 6. "هر کس بر نظر فردی خویش پافشاری کند هلاک می‎شود." چنین مواضعی بیانگر موضع منفی اسلام در برابر استبداد است؛ اعم از این که حکومت استبدادی، فردی یا حزبی و جمعی باشد.

یکی از خصوصیت ها و لوازم منفی حکومت فردی، طغیانگری است. کسی که از خطا معصوم نیست، همواره در شرایط فراهم شدن امکانات و نیرو، در معرض سرکشی قرار می‎گیرد و گرفتار طغیان می‎شود. قرآن کریم این امر را درباره انسانها و صادق می‎داند: (کلا ان الانسان لیطغی ‏ أن رآه استغنی)سوره علق (96)، آیات 6 - 7. "حقیقتا انسان طغیان می‎کند وقتی که خود را بی نیاز ببیند."

قرآن کریم می‎فرماید: (یریدون أن یتحاکموا الی الطاغوت و قد أمروا أن یکفروا به )سوره نساء (4)، آیه 60. "تصمیم گرفته اند که داوریشان را نزد طاغوت ببرند، در حالی که دستور دارند که به آن کافر شوند و حکومت آن را نپذیرند." اسلام از داوری بردن به طاغوت و پذیرش حکومت استبدادی شدیدا منع کرده است، و سیره پیامبر گرامی اسلام (ص) و امیر مؤمنان علی (ع) نیز با حکومت استبدادی کاملا مغایر است.

علاوه بر این، عقل نیز با حکومت استبدادی فردی مخالف است؛ چرا که نیازهای گوناگون و گسترده جوامع بشری و راه حل برآورده ساختن آنها چیزی نیست که از عهده یک نفر برآید. یک فرد هر چقدر بزرگ و متفکر باشد، نمی تواند از همه مسائل مطلع گردد و به گونه ای علمی مشکلات گوناگون و تخصصی را به تنهایی حل کند. بنابراین حکومت فردی، هرچند حکومت استبدادی فردی نبوده و حکومت مشروطه فردی باشد، ناکارآمد یا متضمن معایبی است.