آیت‌الله منتظری

نمی شود مگر به سبب ترک زکات."حر عاملی، وسائل الشیعة، باب 3 از ابواب ما تجب فیه الزکاة، ج 9، ص 24 و 25، حدیث 8. در حقیقت زکات بیمه کردن مال است؛ همان گونه که زکات فطره بیمه عمر می‎باشد.

بنابر مشهور زکات در نه چیز واجب است: گندم، جو، خرما، کشمش، طلا، نقره، شتر، گاو و گوسفند.

اگر کسی مالک یکی از این نه چیز بوده و بالغ و عاقل باشد و قدرت تصرف در مال خود را داشته باشد و آن مال به مقدار نصاب رسیده باشد، زکات بر او واجب می‎شود. در غلات چهارگانه هنگام تعلق زکات، و در چهارپایان و طلا و نقره برای کسی که در آنها تصرف می‎کند، باید یازده ماه مالک آنها بوده باشد.

هر چند بنابر نظر مشهور فقها، زکات فقط در این نه چیز واجب می‎شود ولی علاوه بر این موارد - بنابر احتیاط - زکات "سلت" که دانه ای است به نرمی گندم و خاصیت جو را دارد و "علس" که شبیه گندم است و نیز زکات "برنج"، "ذرت" و "سایر حبوبات" هم مطابق شرایط "گندم و جو" پرداخت شود. بلکه شاید بتوان گفت موضوع زکات وسیع تر از موارد مذکوره می‎باشد و حاکم اسلامی با در نظر گرفتن کمبودهای اقتصادی و نیز ثروت و درآمد عمومی، برحسب نیاز زکات را در اموال مردم قرار می‎دهد و در نتیجه مالیاتها به عنوان زکات واجب دریافت می‎شود.

مصارف زکات

زکات را می‎توان در موارد زیر مصرف نمود:

1 - فقیر، یعنی کسی که همه یا بخشی از هزینه های سالیانه خود و افراد تحت تکفل خود را نداشته باشد؛ پس کسی که می‎تواند از راه درآمد املاک یا صنعت، کارگری، گرفتن اجاره و مانند آن مخارج سالیانه خود را تأمین نماید فقیر نیست.

2 - مسکین، و او کسی است که وضع اقتصادی اش از فقیر بدتر است.

3 - عامل زکات، یعنی کسی که مأمور جمع آوری و نگهداری و حسابرسی زکات است.