آیت‌الله منتظری

معامله و ربا

هنگامی که آیات تحریم ربا نازل شد، رباخواران این سؤال را مطرح کردند که چه تفاوتی میان سود حاصله از ربا و سود خرید و فروش است: (ذلک بأنهم قالوا انما البیع مثل الربا).سوره بقره (2)، آیه 275. پاسخ قرآن با تأکید بر سخن قبلی این بود: (و أحل الله البیع و حرم الربا)سوره بقره (2)، آیه 275. میان بیع و ربا تفاوت هست. خداوند خرید و فروش را جایز و ربا را حرام کرده است. پر واضح است که در بیع یک خدمت مورد نیاز اقتصادی صورت می‎گیرد؛ زیرا بیع عبارت است از توزیع کالا، و این در زندگی اجتماعی بشر امری لازم و ضروری است، در حالی که ربا چنین نیست. ربا دهنده بدون هیچ زحمتی از سود فراوانی بهره می‎برد و چنین درآمدهای سرشاری تعادل اقتصادی را به هم می‎زند. افزون بر این معامله تابع عرضه و تقاضاست و لذا دارای یک سود ثابت نیست، بستگی به تلاش و فعالیت بیشتر و آشنایی به مسائل اقتصادی دارد؛ در حالی که در ربا سود ثابت موجب می‎گردد که وام گیرندگان دچار شکست فاحش شوند و با یک اقدام مکرر و گسترده، عده ای در جامعه مرتب ضعیف و ضعیف تر می‎شوند و عده ای هر روز بر ثروتشان افزوده می‎گردد، بدون این که دغدغه ای به کار، بازار، تورم و... داشته باشند. در ارتباط با یک سرمایه دار رباخوار، چند صد نفر پس از چند سال زمین گیر و ساقط می‎شوند و سرمایه و ثروت آنان به تدریج به جیب یک نفر سرازیر می‎گردد.

انواع ربا

ربا بر دو نوع است: 1 - ربای معاملی 2 - ربای قرضی.

الف - "ربای معاملی"، آن است که کالایی را در برابر مقداری اضافه از همان کالا، یا همان مقدار و پول اضافه، یا همان مقدار و انجام یک کار اضافی، و یا همان مقدار با قرار مدت برای یک طرف بفروشد. اضافه کردن چیزی در طرف مقابل،