صفحه ۵۵۴

بشر یا آسان و گواراتر کردن آن منشاء اثر باشد. در تعالیم اسلامی از کارهای بی ثمر که در تولید، توزیع و یا خدمات نقشی ندارند مذمت شده است. امام صادق (ع) می‎فرماید: "من خوش ندارم آسیابی را اجاره کنم و همان آسیاب را با قیمتی بیشتر به دیگری اجاره بدهم، بی آن که در این میان دست کم ضمانتی بر عهده بگیرم و یا در آن آسیاب کار تازه ای انجام داده و آن را مجهز کرده باشم."حر عاملی، وسائل الشیعة، باب 20 از ابواب کتاب الاجارة، ج 19، ص 124، حدیث 1) .

انسان با کار و تلاش بر منابع و امکانات مباح، مالک دسترنج خود می‎شود؛ و کار بر روی ملک کسی اگر با درخواست او باشد، و نیز تحت شرایطی کار بر روی منابع اولیه سبب ملکیت می‎شود.

شرایط مالکیت

هر انسانی حق دارد کسب مشروع داشته و از حق مالکیت برخوردار باشد. در اسلام برای تملک، سه شرط اساسی وجود دارد:

1 - مال از طریق حلال به دست آمده باشد. یعنی از راهی کسب شود که با مقررات اسلامی مخالفت نداشته باشد.

2 - ایجاد و ادامه تملک و اختصاص، مستلزم ضرری به دیگران نباشد.

3 - مستلزم هیچ نوع ابطال حق یا استقرار امر باطلی نباشد.

بنابراین چنانچه مال از راه حرام مانند دزدی، کم فروشی، کلاهبرداری، غصب، غش در معامله، رشوه، غنای حرام، مدح و تقویت ظالم، فروش مال حرام مانند شراب و... به دست آید حرام است؛ و متصرف، ضامن آن می‎باشد.

وصیت

یکی از اسباب تملیک "وصیت" است. وصیت آن است که انسان به کسی سفارش کند پس از مرگش چیزی از مال او ملک کسی باشد، یا پس از مرگش کاری را

ناوبری کتاب