صفحه ۵۴۹

1 - زمینهای موات و زمینهایی که صاحبان آنها اعراض کرده و آنها را رها کرده باشند.

2 - کوهها، دره ها، جنگلها و نیزارهای طبیعی.

3 - دریاها و سواحل آن و رودخانه های بزرگ.

4 - معادن.

5 - اموال ممتاز و گرانبهایی که متعلق به سران حکومتی بوده و در جنگ به دست مسلمانان افتاده باشد.

6 - غنیمتهایی که در جنگهای بدون اجازه امام معصوم یا حکومت صالح اسلامی به دست آمده باشد.

7 - زمینهایی که از کفار بدون جنگ و خونریزی در اختیار مسلمانان قرار می‎گیرد.

8 - اموال کسانی که از دنیا می‎روند و وارث ندارند.

ب - مشترکات؛

به مکانهایی که مالک مشخصی ندارد و میان مردم مشترک است "مشترکات" گفته می‎شود؛ و آنها عبارتند از:

1 - خیابانها، کوچه ها، راههای زمینی، دریایی و هوایی و مراتع آبادیها نسبت به مردم آن آبادیها.

2 - مساجد، زیارتگاهها و اماکنی که برای مردم ساخته شده است.

انفال و مشترکات در اختیار دولت اسلامی است و در جهت مصالح اسلام و مسلمانان در آنها دخالت و تصرف می‎نماید. همه مردم در استفاده از انفال و مشترکات یکسان می‎باشند، ولی هر کس زودتر شروع به بهره برداری نماید حق تقدم دارد. همچنین در اموری که قابل تملک است، مانند صید ماهی و معادن، با شرایطی مالک آن خواهد شد. بلی، دولت اسلامی حق دارد به خاطر مصالح کشور و مردم، بهره برداری از برخی از آنها را به طور موقت یا همیشه به خودش یا بعضی اشخاص اختصاص دهد.

ناوبری کتاب