آیت‌الله منتظری

رهایی از چنگال فقر است. لذا در روایات گاهی قبر بهتر از فقرآمدی، غرر الحکم، ص 365، حدیث 8217. و گاهی فقر مرگ بزرگترسید رضی، نهج البلاغه، حکمت 163، ص 500. و نزدیک به کفرمجلسی، بحارالانوار، ج 69، ص 30. دانسته شده است. انسان فقیر در شهر خود نیز غریب است،سید رضی، نهج البلاغه، حکمت 3، ص 469. و کوچک و پست شمرده می‎شود و سخن او شنیده نمی شود و قدرش شناخته نمی گردد.مجلسی، بحارالانوار، ج 69، ص 47. فقر حتی شخص زیرک را از بیان دلیل و حجتش ناتوان می‎سازد.سید رضی، نهج البلاغه، حکمت 3، ص 469.

به هر حال افزون بر نکوهش فقر، به عوامل آن نیز توجه داده شده است. از جمله:

1 - تن به کار ندادن، یکی از عوامل فقر دانسته شده و توصیه شده که در زندگی روزمره تلاش و کوشش شود. پیامبر(ص) فرمود: "ملعون من القی کله علی الناس"حر عاملی، وسائل الشیعة، باب 6 از ابواب مقدمات التجارة، ج 17، ص 32، حدیث 10) . "از رحمت خدا دور است کسی که بار زندگی اش را بر دوش دیگران می‎گذارد." از امام هفتم (ع) روایت شده است: "ان الله عزوجل یبغض العبد النوام الفارغ"همان، باب 17، ص 58، حدیث 3. "خدای عزوجل دشمن بنده بیکار پر خواب است." از سوی دیگر کسانی که در راه تأمین زندگی خانواده تلاش می‎کنند همچون مجاهد فی سبیل الله معرفی شده اند: "الکاد علی عیاله کالمجاهد فی سبیل الله".همان، باب 23، ص 67، حدیث 1) .

2 - خیانت در اموال دیگران نیز از عوامل فقر شمرده شده است. پیامبر(ص) فرمودند: "الخیانة تجلب الفقر"حرانی، تحف العقول، ص 45. "خیانت [به مال دیگران ] فقر را به دنبال می‎آورد." و امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: "فما جاع فقیر الا بما متع به غنی"سید رضی، نهج البلاغه، حکمت 328، ص 533. "فقیری گرسنه نماند مگر به سبب آنچه ثروتمند از آن بهره گرفت."

3 - اسراف و ریخت و پاش. نباید در مصرف درآمدها ریخت و پاش شود و باید از هدر دادن نعمت های خدا پرهیز گردد. دوراندیشی به این است که انسان بر