صفحه ۵۴

از طریق وحی است. بگذریم از آنچه عقل به آن دسترسی ندارد و تا وحی صورت نگیرد نمی تواند آن را بفهمد؛ مثل عالم غیب، عالم ملائکه و عالم آخرت.

همگانی بودن فهم دین

منابع دینی - کتاب و سنت - بنا بر آنچه در خود آنها آمده، برای همگان قابل فهم است و در انحصار طبقه و قشر خاصی نیست؛ هر کسی می‎تواند از این منابع استفاده کند. (و ما کان المؤمنون لینفروا کافة فلولا نفر من کل فرقة منهم طائفة لیتفقهوا فی الدین...)سوره توبه (9)، آیه 122) . "همه مؤمنان را نشاید که کوچ کنند، پس چرا از هر فرقه از آنان گروهی رهسپار نمی شوند تا در دین تفقه کنند." (لقد أنزلنا الیکم کتابا فیه ذکرکم أفلا تعقلون )سوره انبیاء (21)، آیه 10) . "ما تحقیقا برای شما کتابی فرستادیم [که ] در آن [وسیله ] تذکر شماست، پس آیا نمی اندیشید؟"

توصیه های مکرر و مؤکد برای اندیشیدن در آیات الهی و همین طور آموختن علم و این که روی گردانان از فراگیری دین، اعرابی و بدوی هستند؛کلینی، کافی، ج 1، ص 31، حدیث 6. و کسانی که در آموختن دین تلاش نمی کنند، خداوند در قیامت به آنان نظر نخواهد داشت؛همان، حدیث 7. به روشنی نشان از امکان فهم دین از سوی مردم دارد.

اما فهم دین به رغم همگانی بودن و منحصر در گروه خاصی نبودن، بی قاعده و بی ضابطه هم نیست. چنین نیست که بدون توجه به اصول فهم بتوان حقیقت دین را به دست آورد. دین مجموعه ای از دستورها و سفارشهاست که در طی دوره و زمانی ابلاغ شده است. شرایط و مقتضیات زمان در تشریع آن لحاظ گردیده است. برخی از آن دستورات به صورت کلی است و برخی دیگر جزئی و موردی است. برخی نسخ شده اند و برخی دیگر پیش زمینه هایی دارند که به دست آوردن آنها برای رسیدن به حقیقت لازم است. طول زمان برای نسل های بعدی و آمیختگی

ناوبری کتاب