حج، آموزش عملی فرهنگ عدالت، برابری، برادری و تعاون در امور خیر و مصلحت انسانهاست. فرصتی مناسب برای تبلیغ و نشر فرهنگ غنی اسلام در میان قشر وسیع و قابل توجهی از مسلمانان است.
در مراسم حج مسلمانان از هر نژاد و اقلیم و ملتی که باشند، بدون آن که چیزی از ارزش فرهنگ ها و عادت ها و رسوم اختصاصی خود را که در زمینه مسائل مربوط به شکل زندگی - نه محتوا و برنامه - دارند از دست بدهند، اصالت زیربنای فرهنگ انسانی را که همان فرهنگ توحید خالص ابراهیمی است درک میکنند و در طی انجام مناسک آن را جذب مینمایند.
در حقیقت حج یک دوره آموزشی برای انتقال فرهنگ ها و آشنایی با فرهنگ فطری انسانی برای راهیابی به هویت مشترک فرهنگ اسلام است، تا توده های میلیونی آموزش دیده در بازگشت به کشورهای خود، پس از آن که شکل های اختصاصی و قومی و اقلیمی خود را بازمی یابند، هویت اسلامی و فرهنگ مشترک فطری آنها به گونه شجره طیبه ثابتی باشد که فرهنگ های اختصاصی و هویت های قومی چون شاخه های پیوسته به تنه آن درخت، در هر کجا و هر زمان، میوه وحدت و سیادت و قدرت و تعالی به بار آورد.
از امام رضا(ع) روایت شده است که آن حضرت منافع حج را شامل تمام اهل شرق و غرب میداند، چه آنها که حج به جای میآورند و چه آنها که حج به جا نمی آورند؛حر عاملی، وسائل الشیعة، باب 1) از ابواب وجوب الحج، ج 11، ص 13، حدیث 15) . و این خود شایان دقت و اهمیت فراوانی است. این اجتماع در ردیف اجتماعات فرقه ای و مسلکی و حزبی که امروزه معمول شده نیست که صرفا در اطراف منافع و مصالح گروهی باشد، بلکه از آثار این اجتماع این است که در راه آزاد ساختن مردم و رفع محرومیت های بشری و ایجاد وحدت بین ملت ها و در راه اصلاح جهان قدمهای لازم برداشته شود و ندای توحید و برنامه انسان ساز الهی در همه نقاط جهان منتشر شود.
.jpg)
