آیت‌الله منتظری

"ثروتمندان برای تفریح و خوشگذرانی حج به جا می‎آورند، قشرهای متوسط به منظور تجارت، و مستمندان برای خودنمایی و کسب شهرت به حج خانه خدا می‎روند."

این نگرانی رسول خدا(ص) هشداری است به مسلمانان که مبادا حج روح و حقیقت خود را از دست بدهد و به جای آن که سازنده باشد در مسیر اهداف غیرالهی قرار گیرد.

2 - نقش حج در ارتقا و بقای فرهنگی

امام علی (ع) در خطبه اول نهج البلاغه بیت الله الحرام را پرچم و نشانه اسلام معرفی می‎فرماید: "جعله سبحانه و تعالی للا سلام علما".سید رضی، نهج البلاغه، خطبه 1، ص 45. هشام بن حکم از امام صادق (ع) درباره فلسفه حج سؤال می‎کند؛ امام (ع) ضمن برشمردن حکمت های حج می‎فرماید: "خداوند در حج وسیله اجتماع مردم شرق و غرب را فراهم آورده تا همدیگر را بشناسند و به تفاهم برسند و آثار پیامبراسلام (ص) شناخته شود و اخبار وی معلوم و یادآوری شود و فراموش نگردد. اگر ملت ها فقط در سرزمین خود و درباره خود گفتگو می‎کردند و درباره آنچه در آنجاست فکر می‎کردند، به هلاکت می‎رسیدند و شهرها خراب می‎شد و منافع آنان از میان می‎رفت و اخبار پایان می‎یافت و به این حقایق واقف نمی گردیدند؛ این است فلسفه حج."صدوق، علل الشرایع، باب 142، ج 2، ص 109، حدیث 6.

حج مروری بر توحید و تاریخ حامیان آن، آدم (ع)، ابراهیم (ع)، اسماعیل (ع) و بالاخره تاریخ اسلام و پیامبرش و درگیریهای مداوم ایمان با کفر و نفاق است؛ و با برافراشته ماندن کعبه - این تاریخ مجسم توحید و پرچم و نشانه ای که حقایق دین از آن نشأت گرفته - فرهنگ توحید حیات جاوید می‎یابد. "لایزال الدین قائما ما قامت الکعبة"کلینی، کافی، ج 4، ص 271، حدیث 4. "همواره دین برقرار است تا کعبه برقرار است."