آیت‌الله منتظری

1 - بعد عبادی حج

حج یک آزمون بزرگ الهی و زمینه ساز تحول معنوی و تحرک باطنی و وسیله سیر و سلوک حج گزار از قفس "نفسانیت" به سوی "خدا" است. حضرت امیر(ع) در خطبه قاصعه نهج البلاغه حج را یکی از ابواب رحمت الهی و اسباب خودسازی انسانها و تهذیب نفس از صفات ناپسند شمرده است.سید رضی، نهج البلاغه، خطبه 192، ص 292 - 294. و در خطبه دیگری آن را مظهر تواضع مردم در برابر عظمت خداوند و اذعان و اعتراف آنان به عزت و بزرگواری او دانسته است.همان، خطبه 1، ص 45. پس شایسته است کسی که قصد به جا آوردن این فریضه بزرگ را دارد، همان گونه که حضرت امام صادق (ع) فرمود: دل خود را متوجه خدا نماید و آن را از هر مشغول کننده و بازدارنده ای نگاه دارد، و دنیا و مردم و آسایش طلبی را رها نماید: "اذا اردت الحج فجرد قلبک لله عزوجل من قبل عزمک من کل شاغل... ودع الدنیا و الراحة و الخلق...".مصباح الشریعة، ص 86 و 89.

جریان حج ابراهیم (ع) و همچنین اعمال و مناسک حج، به ظاهر ترکیبی از چند عمل جداگانه است؛ ولی مطالعه دقیق آن نشانگر این حقیقت است که این مناسک یک سلسله به هم پیوسته و در تعقیب هدف واحدی است. این هدف، مراحل سیر و سلوک روحانی و مراتب طلب و حضور و مراسم حب و اخلاص و در نهایت بیرون آمدن از پوسته خود و پیوستن به دریای بیکران هستی خالق را در بطن خود دارد. که در این باره هر چه بیشتر دقت شود نکات لطیف تری نصیب انسان می‎گردد.

امام سجاد(ع) به "شبلی" فرمودند: "به هنگام ورود به میقات آیا نیت آن داشتی که جامه گناه به کنار افکنی و جامه طاعت بر تن کنی ؟ به هنگام برهنه شدن از جامه های دوخته ات آیا نیت آن داشتی که از ریا و نفاق و ورود در کارهای شبهه ناک