آیت‌الله منتظری

2 - سنت (قول، فعل و تقریر معصوم)

اصول شریعت در قرآن آمده است؛ و برای دست یافتن به تفاصیل و جزئیات آن، پیامبر با روشن بینی ای که از ناحیه وحی و در پرتو افاضه و لطف الهی پیدا کرده بود، تعالیم دینی را برای مردم بیان و تفسیر می‎کرد. با وجود این به شدت مراقب بود که جز حکم خدا نگوید.سوره نجم (53)، آیه 3. البته مراقبت خاص الهی هم او را در این راه تأیید کرد،سوره اسراء (17)، آیات 73 - 74. و بالاخره فرمان قاطع و صریح خدا مبنی بر وجوب اطاعت او، مسلمانان را مکلف کرد تا از دستورهایش همچون دستورهای مستقیم خدا پیروی کنند.سوره نساء (4)، آیه 59.

امامان معصوم هم اگرچه مؤسس و آورنده دین نبودند، اما از جانب خدا و توسط پیامبر(ص) به عنوان بیان کنندگان شریعت الهی و حاملان و مفسران احکام و قوانین اسلامی معرفی شده اند. بنابراین گفتارشان اصالت و سندیت قطعی برای کشف حکم الهی دارد. از طرفی عمل پیامبر و امامان با توجه به عصمت و پاکی آنان در صورت وجود مستندات قطعی دلیل محکمی است؛ و در صورتی که عمل دیگران را نیز امضا و تصویب (تقریر) نموده باشند، می‎توان از آن تأیید، حکم دینی را به دست آورد.

3 - اجماع

اگر هیچ دلیلی از کتاب و سنت برای حکم یک موضوعی یافت نشود و با وجود این فقهای نزدیک به دوره معصومین بر یک رأی اتفاق کرده باشند، فقهایی که می‎دانیم به قیاس و استحسانات ظنی و حدسی ترتیب اثر نمی دهند و تابع کتاب و سنت می‎باشند، طبعا استفاده می‎شود که مدرکی از سنت در اختیار آنان بوده که بر اساس آن فتوا داده اند و فقهای متأخر بر آن روایت دست نیافته اند، و یا این که