صفحه ۴۰۳

زمامداران خشم بگیرند و حتی به آنها ناسزا بگویند. زمامداران و متولیان امور باید خطای مردم را نسبت به حاکمان نادیده بگیرند و از آنان گذشت کنند. از جمله آفت هایی که همواره زمامداران را تهدید می‎کند تجاوز و سرکشی و سختگیری و برخورد کینه جویانه با مردم است.

امام علی (ع) می‎فرماید: "اقبح افعال المقتدر الانتقام"آمدی، غررالحکم، ص 346، حدیث 7952. "زشت ترین کارهای صاحبان قدرت، انتقام کشی از دیگران است." در سخن دیگری امام درباره این که گذشت از خطای خطاکار امر پسندیده ای است، به کسی که بر خطاکار دست می‎یابد می‎فرماید: "سزاوارترین مردم برای گذشت کسی است که تواناترین مردم بر گرفتن انتقام و به کیفر رساندن است."سید رضی، نهج البلاغه، حکمت 52، ص 478. و نیز می‎فرماید: "العفو زین القدرة"آمدی، غررالحکم، ص 342، حدیث 7815. "گذشت زینت قدرت است." و در نامه به مالک اشتر می‎فرماید: "یفرط منهم الزلل و تعرض لهم العلل و یؤتی علی ایدیهم فی العمد والخطاء"سید رضی، نهج البلاغه، نامه 53. "مردم از خطا معصوم نیستند، گاهی لغزشی در آنان پیدا می‎شود و مشکلاتی برای آنها پیش می‎آید. چیزی سبب نافرمانی آنها می‎شود. گناهانی به دست آنها از روی عمد یا خطا انجام می‎شود."

امام در ادامه کلامش می‎فرماید: به همان اندازه گذشت کن که انتظار گذشت از خدا داری. "فاعطهم من عفوک وصفحک مثل الذی تحب أن یعطیک الله من عفوه و صفحه" "تو باید نسبت به رعیت که زیر دست تو هستند گذشت داشته باشی، به همان اندازه ای که دوست داری خداوند از تو گذشت کند." درست است که تو حاکم بر مردم و فوق آنان هستی، اما کسی که بر تو والی امر است فوق تو است و خدا فوق کسی است که تو را والی قرار داده است.

امام در فراز دیگری از فرمان خود به مالک اشتر (رضوان الله علیه) فرموده است: ظلم به رعیت جنگ با خداست. "و لاتنصبن نفسک لحرب الله" "تو خودت را در معرض

ناوبری کتاب