آیت‌الله منتظری

دستوراتی درباره آیین کشورداری بدهد، دستوراتی درباره خودسازی داده است؛ زیرا مسؤول حکومت باید فردی خود ساخته باشد تا بتواند مردم را نیز تهذیب نماید. بسیاری از مردم از مسؤولان الگو می‎گیرند. مادامی که حاکم خودش را اصلاح نکند، نمی تواند دیگران را اصلاح کند. "من نصب نفسه للناس اماما فلیبدأ بتعلیم نفسه قبل تعلیم غیره و لیکن تأدیبه بسیرته قبل تأدیبه بلسانه و معلم نفسه و مؤدبها احق بالاجلال من معلم الناس و مؤدبهم"سید رضی، نهج البلاغه، حکمت 73، ص 480. "کسی که خود را پیشوای جمعیتی قرار دهد، باید پیش از تعلیم دیگران خود را تعلیم دهد و پیش از تأدیب با زبان و گفتار، با اعمال و رفتار خویش مردم را ادب آموزد. و آن کس که بتواند خودش را تعلیم دهد و خویشتن را ادب کند، ارزشش زیادتر است از کسی که به مردم آموزش می‎دهد و آنان را ادب می‎کند."

امیر مؤمنان (ع) فروپاشی نظامهای سیاسی را به چند چیز می‎داند. "یستدل علی ادبار الدول باربعة : تضییع الاصول و التمسک بالغرور، و تقدیم الاراذل و تأخیر الافاضل"خوانساری، جمال الدین، شرح غررالحکم، ج 6، ص 450 و 451، حدیث 10965) . "یک نظام حکومتی با چهار چیز رفتنی می‎شود: زیر پا گذاشتن اصول، روی آوردن به غرور، سرکار آوردن فرومایگان و کنار گذاشتن افراد با فضیلت."

در اینجا نکات و مطالب مهمی را که لازم است زمامداران در رفتار و اخلاقشان مراعات کنند یادآور می‎شوم.

1 - گذشت

زمامداران مردم و کارگزاران امر حکومت، در مصدر امورند؛ و به همین دلیل انتظارات مردم از آنان زیاد است. اگر مردم احساس کنند که کارهایشان از سوی آنها به انجام نمی رسد و یا حقوقشان از ناحیه آنها تضییع می‎شود، ممکن است بر