آیت‌الله منتظری

تکبر

کبر حالتی نفسانی است که انسان با آن بر دیگران بزرگی می‎کند. در رفتار اجتماعی، بزرگی کردن بر دیگران علاوه بر این که تعادل رفتار اجتماعی را بر هم می‎زند، از جهت اخلاقی نیز باعث تحریک دیگران بر ضد متکبر می‎شود و نیز شخص متکبر را از تعالی باز می‎دارد. تکبر ثمره عجب است،راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص 697. و از احساس کمبود شخصیت ناشی می‎شود. از امام صادق (ع) نقل است: "هیچ کس تکبر نمی کند مگر در اثر حقارتی که در خود احساس می‎کند."کلینی، کافی، ج 2، ص 312، حدیث 17) . حضرت علی (ع) می‎فرماید: "اگر خداوند اجازه داده بود که از بندگانش کسی تکبر کند، این اجازه را به طور یقین به پیامبران برگزیده و دوستانش می‎داد، ولی خداوند تکبر را برای آنان نپسندید و تواضع را برای ایشان پسندید؛ لذا انبیا از روی فروتنی، صورتشان را روی زمین چسبانیدند و چهره های خود را به خاک مالیدند؛ و نیز در برابر مؤمنان فروتنی نمودند و خود مردمانی مستضعف بودند؛ خداوند آنان را به گرسنگی آزمایش و به سختی ها گرفتار کرد."سید رضی، نهج البلاغه، خطبه 192، ص 290. در قرآن کریم آمده است: (ان الله لا یحب من کان مختالا فخورا)سوره نساء (4)، آیه 36. "خداوند متکبر فخرفروش را دوست ندارد." در مقابل این خصلت، صفت تسلیم، فروتنی، خشوع و خضوع آمده است که بیانگر حق پذیری و انقیاد در برابر حق است.

از امام صادق (ع) است: "از تکبر اجتناب کنید؛ زیرا کبر مختص به خداوند بزرگ است، و کسی که با خدا نزاع کند خداوند او را در هم می‎شکند و روز قیامت ذلیلش می‎کند."حر عاملی، وسائل الشیعة، باب 58 از ابواب جهاد النفس، ج 15، ص 376، حدیث 9. از رسول خدا(ص) نقل است که: "هر کس به اندازه دانه خردلی در دلش کبر و خودخواهی باشد، هرگز داخل بهشت نمی شود."مجلسی، بحارالانوار، ج 2، ص 141، حدیث 1) . انسان زمانی دچار کبر و خود بزرگ بینی می‎شود که از آغاز و فرجام خویش غافل باشد. از علی (ع) جمله ای