آیت‌الله منتظری

بیگانگان، هم دینان و... گاه مبتنی بر تجربه و رعایت مصالح عمومی است. دین بسا مصلحت های معنوی و آخرتی را نیز ملزم می‎داند که با تجربه به دست آمدنی نیستند. انسانها ممکن است خیری را شر بپندارند و شری را خیر به حساب آورند؛(عسی ان تکرهوا شیئا و هو خیر لکم و عسی ان تحبوا شیئا و هو شر لکم)؛ سوره بقره (2)،آیه 216. در حالی که در واقع چنین نیست: (و لا یحسبن الذین یبخلون بما آتاهم الله من فضله هو خیرا لهم بل هو شر لهم سیطوقون ما بخلوا به یوم القیامة ...)سوره آل عمران (3)، آیه 180) . "و کسانی که بخل می‎ورزند به آنچه خداوند از فضلش به آنان داده است، گمان نبرند که آن بخل برایشان خیر است، بلکه برای آنان شر است. به زودی در روز قیامت آنچه به آن بخل ورزیده اند، طوق گردنشان می‎شود."

ب - داوری

دین در موضع داور نهایی برای فصل خصومت میان انسانها نیز نقش ایفا می‎کند. منفعت طلبی انسانها، گاهی موجب نزاع و درگیری میان آنان می‎شود. بهترین داور در حل چنین منازعاتی آن است که با رعایت همه جانبه منافع انسانها به داوری بنشیند و به مصلحت دنیا و آخرتشان قضاوت کند. (... فبعث الله النبیین مبشرین و منذرین و أنزل معهم الکتاب بالحق لیحکم بین الناس فیما اختلفوا فیه...)سوره بقره (2)، آیه 213. "... پس خداوند پیامبران را به عنوان بشارت دهنده و هشدار دهنده برانگیخت و با آنان کتاب حق را فرستاد تا در میان مردم در آنچه که در آن اختلاف کردند حکم کند."

با توجه به دو نکته گفته شده، یادآوری این مهم لازم است که دین، عقل انسانها را یاری می‎دهد تا به حقایق مورد نیاز دست بیابد؛ و نیز محکی است برای سنجیدن دستاوردهای عقل و صحت و یا نادرستی آنها. عقل به رغم همه توانایی اش در یافتن خوبی ها، گاه اسیر هواهای نفسانی می‎شود و تخریبگر است و خود پیشتاز فساد و